نویسنده: محمدجواد اخوان
انتخابات 22 خرداد 1392 را ميتوان از حيث نتيجه، يكي از غيرمنتظرهترين انتخابات تاريخ كشور دانست و البته ويژگي ديگر آن، پيروزي نامزد منتخب با رأيي شكننده بود. عليايحال اين انتخاب در عمل منجر به كسب آراي بيش از 50درصدي آقاي حسن روحاني و به قدرت رسيدن جرياني شد كه خود را «اعتدالگرا» ميخواند.
روحاني در رقابتهاي انتخاباتي، دولت خود را دولت «تدبير و اميد» و شعار خود را «نجات اقتصاد»، «احياي اخلاق» و «تعامل با جهان» معرفي كرد. شرايط خاص حاكم بر كشور خصوصاً در حوزه اقتصادي و اثربخش شدن تحريمها در نتيجه سوءمديريتها و سوءتدبيرها، نياز به اقدامي عاجل در مديريت كلان اقتصادي كشور را طلب ميكرد و روحاني با درك اين مطالبه عمومي در جامعه، كليد حل مشكلات اقتصادي را در تعامل با قدرتهاي غربي – يا بهعبارتي آنچه كدخدا ميخواند- ترسيم كرد.
شكلگيري نوعي دوقطبي خاص در جريان اين انتخابات در موضوع پرونده هستهاي، نتيجه را به سود روحاني رقم زد و نشانياي كه او براي حل مشكل معرفي كرد، در بخشهايي از جامعه «پاسخ معتبر» تلقي شد.
البته گفتمان انتخاباتي روحاني محدود به اين عناوين شعارها نشد و او وعدههاي ملموس و محسوسي براي كسب رأي جامعه نيز ارائه كرد. «برنامهاي براي حل مشكلات اقتصادي در 100 روز اول كاري دولت»، «ايجاد سالانه 600 هزار شغل»، «رونق بخشي به كليه واحدهاي توليدي در بازهاي كوتاه»، «كنترل و هدايت نقدينگي به سمت توليد»، «اعطاي يارانه غيرنقدي در قالب سبد كالا»، «از بين بردن خامفروشي»، «تكرقمي كردن نرخ بيكاري»، «تخصيص 3درصد درآمد نفت به خوزستان»، «خودكفايي در برنج و مركبات»، «بهبود ارزش پول ملي» و در يككلام «چرخيدن چرخ اقتصاد در كنار چرخ هستهاي» تنها بخشي از وعدههاي كمّي اقتصادي بود كه مردم از حسن روحاني شنيدند.
البته وعدههاي او به حوزه اقتصاد محدود نميشد و در حوزه سياست و فرهنگ نيز وعدههاي گوناگوني داد. اما بهجز اقتصاد نقطه ثقل ديگر وعدههاي او در حوزه سياست خارجي بود. او در سياست خارجي با شعار «تعاملگرايي»، وعدههايي همچون «برداشته شدن همه تحريمها»، «بازگرداندن اعتبار و عزت به پاسپورت ايراني» و در يككلام حل همه مشكلات سياست خارجي با در پيش گرفتن تعامل ارائه داد.
البته تعداد وعدههاي روحاني، بسيار بيش از اينها است و شايد بتوان او را «پروعدهترين» رئيسجمهور تاريخ ايران ناميد. ازاينرو بود كه بسياري از تحليلگران از روزهاي نخست آغاز به كار دولت يازدهم، مهمترين پاشنه آشيل يا چشم اسفنديار اين دولت را وعدههاي پرشمار و حجيمي دانستند كه رئيس آن قبل از انتخابات ارائه كرده است. با گذشت 100 روز اول كار دولت، در حالي كه همگان منتظر اولين نتايج تحقق وعدههاي اقتصادي رئيسجمهور بودند، شاهد سخنان جديدي از روحاني بودند كه در حال ارائه تعريفهاي جديدي از وعدههاي خود بود. روحاني مدعي شد كه وعدهاي براي حل مشكلات در 100 روز نداده و تنها قول داده است كه در 100 روز اول از شرايط كشور به مردم گزارشي ارائه كند.
با اينحال مردم از تحقق وعدهها نااميد نشده و همچنان منتظر نتايج اقدامات دولتمردان بودند. اين بار حل مشكلات به مذاكرات هستهاي ارجاع شده و بهاينترتيب توافقات ژنو، لوزان و برجام به امضا رسيد. روحاني پس از اعلام رسمي برجام از رفع همه تحريمهاي اقتصادي و مالي در اثر اجراي برجام خبر داد و بهاينترتيب به سياهه طولاني وعدههاي دولت، چند سطر افزوده شد.
اينك چهار سال از انتخابات رياست جمهوري يازدهم ميگذرد و برجام نيز در آستانه دوسالگي است. روحاني گاه همچنان از تكذيب برخي وعدهها همچون حل مشكل در 100 روز سخن ميگويد و گاه آمارهايي را به مردم عرضه ميكند كه نشان ميدهد همهچيز بر وفق مراد معيشت مردم است. اما سفرههاي مردم چيز ديگري ميگويد. هرچند در طول اين چند سال، چند بار ادعا شد كه از «ركود» عبور كرديم، اما كارآفرينان و فعالان كسبوكار از ركود عميق خبر ميدهند و وجود چند فارغالتحصيل دانشگاهي بيكار در هر خانه پيامي تلخ به همراه دارد.
هرچند پيش از انتخابات قول برداشته شدن همه تحريمها داده شد و در روز امضاي برجام از لغو يكباره همه تحريمهاي اقتصادي و مالي، رئيسكل بانك مركزي دستاورد برجام را «تقريباً هيچ» ميخواند و تجار و بازرگانان از دشواري در نقل و انتقالات مالي سخن ميگويند.
هرچند روحاني قول حل مشكلات در كوتاهمدت را داده بود، اما مردم ايران نجيبانه به او فرصت دادند و اينك در ماههاي پاياني دولت يازدهم، موعد تحقق وعدهها رسيده است. اينك بايد صاحبنظران و كارشناسان، كارنامه اين دولت را بررسي كنند و نتيجه اين بررسيها را صادقانه در اختيار افكار عمومي قرار دهند تا ملت آن را با وعدههايي كه با آنها اعتماد مردم جلب شد، مقايسه نمايد. همه به ياد داريم كه در دوران تحصيل در مدرسه، براي دانشآموزاني كه كمتر تلاش كرده بودند يا گرفتار تنبلي شده بودند، روز كارنامه روز سخت و تلخي بود. اينك «روز كارنامه» يا يومالحساب وعدههاي بيشمار دولت فرارسيده است. عملكرد دولت يازدهم در پيشگاه افكار عمومي قرار دارد و بهترين ارزياب نهايي اين كارنامه همان ملتي هستند كه مستمع آن وعدههاي بيشمار بودند.