سرویس جامعه جوان آنلاین: ایجاد یک مرکز معتبر برای خرید و فروش پسماند میتواند کمک بزرگی به صنعت بازیافت کشور کند. در حال حاضر صنایع بازیافت مجاز که با مجوز از مراجع ذیربط در حال فعالیت هستند، برای تأمین مواد اولیه خود مشکلات متعددی دارند.
صنایع بزرگ بازیافتی برای تأمین مواد اولیه خود سراغ واردات پسماند رفتهاند. به طور نمونه برخی صنایع بازیافت برای تأمین ظروف «پت» (پلی اتیلن ترفتالات) مواد پسماندی لازم را از کشور عراق تهیه میکنند، در حالی که پسماند در کشور به اندازه کافی تولید میشود.
تولید ۲۰میلیون تن پسماند
پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته میشود که حاصل از فعالیت انسانی است. پسماندها به پنج گروه شامل عادی (مانند زباله خانگی و نخالههای ساختمانی)، پزشکی (بیمارستانی)، ویژه، کشاورزی و صنعتی تقسیم میشوند.
در سال ۹۷ تولید پسماند در ایران با حدود ۸۰میلیون نفر جمعیت ۱۸میلیون تن بوده که در سال ۹۸ به ۲۰میلیون تن رسیده است. این نشان میدهد پسماند به اندازه کافی وجود دارد، اما به دلیل مدیریت نادرست و بروکراسی در صنعت بازیافت، از این پتانسیل به درستی استفاده نمیشود.
در همین رابطه رئیس اداره محیط زیست انسانی استان تهران با اشاره به اینکه مناسبات حاکم بر بازار خرید و فروش پسماند در کشور شفاف نیست، گفت: «دایر شدن یک مرکز مجاز خرید و فروش پسماند در کشور میتواند باعث ساماندهی این بازار، کوتاه کردن دست دلالان، کاهش آلودگیهای زیستمحیطی شود و به صنعت بازیافت نیز کمک کند.»
بیصاحبی خرید و فروش پسماند
فاطمه اکبرپور افزود: «در ایران مشخص نیست که خرید و فروش پسماند با قیودی همراه است یا آزاد است یا اینکه باید کنترلی بر آن باشد، اما اگر بورس پسماند یا مرکز خرید و فروش پسماند دایر باشد، میتواند باعث شفافیت و ساماندهی این بازار شود. در حال حاضر امر خرید و فروش پسماند در کشور بلاصاحب، بدون ساماندهی و بدون نظارت است و بیشتر توسط دلالان و فعالان غیررسمی مدیریت میشود، بنابراین اگر یک مرکز خرید و فروش پسماند دایر شود، اصولی بر بازار خرید و فروش پسماند حاکم خواهد شد.»
لجنهایی که خریدارپسند شد
اکبرپور با ذکر یک مثال اظهارکرد: «لجنهای آنُدی که پسماندهای صنعت مس هستند، زمانی مانند سایر پسماندها مدیریت و در محلی تخلیه میشد و به فروش میرسید، اما پس از مدتی آنها را در بورس ارائه کردند و باعث شد هم صنایع بازیافتکننده نظم پیدا کنند و هم پروانههای بهرهبرداری از آنها قانونمند شود.»
وی ادامه داد: «با ارائه شدن لجنهای آندی در بورس پسماند ما توانستیم کسانی را که از این پسماند استفاده میکنند شناسایی کنیم. همچنین بازیافتکنندههایی میتوانستند در این بازار شرکت کنند که دارای مجوز از مراجع ذیربط بودند و شرط شرکت در این بازار، برخورداری صنایع بازیافت از پروانه بهرهبرداری صنعتی بود، از این رو لجن آندی در اختیار این صنایع قرار میگرفت تا آن را مدیریت و بازیافت کنند.»
راز شیطان بازار
رئیس اداره محیط زیست انسانی استان تهران با اشاره به اینکه در تهران چندین مرکز غیررسمی خرید و فروش پسماند شناسایی شدهاند، اظهار کرد: «در جنوب شرق تهران در جاده خاوران، محل استوک خاوران بیشتر فلزات رنگین و ضایعات فلزی برای خرید و فروش جمعآوری میشود. یک مرکز غیرمجاز هم در داخل محدوده شهرداری تهران بهنام «خلازیر» وجود دارد که متأسفانه پسماندسوزیهای عمده نیز در این محل انجام میشود. همچنین یک جمعه بازار نیز در این محل مشهور است که قطعات و پسماند خرید و فروش میکند که به شیطان بازار معروف است. این مراکز هم غیرمجاز هستند و هم صنوف آلاینده و مزاحم در آنجا فعالیت میکنند و پسماند بهصورت غیرمجاز خرید و فروش و به صورت غیراصولی تفکیک میشود.»
گفتنی است خلازیر که این روزها نام آن به سهیل تغییر یافته؛ محلهای است که در منطقه۱۹ تهران قرار دارد. شیطان بازار در این محله بزرگترین مرکز خرید و فروش لوازم دستدوم و پسماندی است. در این بازار میتوان از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را پیدا کرد. تاکنون شهرداری چندین بار اقدام به تعطیلی این بازار کرده، اما عرضه و تقاضای لوازم بازیافتی موجب جان گرفتن مجدد این بازار شده است.