جوان آنلاین: هوا! در بسیاری از نقاط کره زمین، انسان‌ها در هر دم مواد سمی استنشاق می‌کنند. آلاینده‌هایی که به شریان‌ها نفوذ کرده و مسبب بسیاری از بیماری‌های ریوی و قلبی است. آمار بیماری‌های حساسیتی و آسم رو به افزایش است.... تنفس برای هر جنبنده‌ای یعنی حیات... و اشکال در تنفس یعنی حیات با درد! خاک! عنصر مهمی که همیشه سخاوتمندانه میهمان تاختن وسایل نقلیه و قدم‌های ماست و حال با سرعت بالا میزبان ناخوانده‌ای از انواع موادشیمیایی، زباله‌ها، پسماند کارخانه است و دردناک اینکه این مواد به اشکال مختلف راهی به زنجیره غذایی ما و سایر موجودات پیدا می‌کند و این نقطه دردی است که به خود، خاک ارزشمند و موجودات دیگر تحمیل می‌کنیم. خاکی که قرن‌ها بستر امن آب‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها بوده است. حال بشر با این نعمت الهی چه کرده؟! پیامد این کار جهش ژنتیکی ناهنجار برای بسیاری از حیوانات شده است. آب! محمل آلاینده‌های مواد کارخانه‌ای، فاضلاب‌ها آلودگی‌های نفتی و موادشیمیایی و....
یک کلمه و قدری تأمل! چرا؟
خب حقیقت این است که هیچ موجود زنده‌ای روی این کره خاکی به اندازه انسان ویرانگر و آبادکننده نبوده! یعنی انسان می‌تواند آباد کند و بنای فرهنگ را پایه گذارد و در همان نقطه توانایی ویرانگری را همطراز دارد! اما برخی مسائل به هیچ عنوان شوخی‌بردار نیست. حقیقت این است که ما هم مانند تمامی اجدادمان مدتی میهمان این کره خاکی هستیم! در اصل ما حافظان این سرمایه غنی، برای استفاده بهینه و حفظ و انتقال آن به نسل بعد هستیم. هیچ عذری پذیرفته نیست. ما تنها وارثان این منابع نیستیم. همین!
چه باید کرد؟
هر پدیده‌ای در اکوسیستم به طرز شگفت انگیزی مانند بدن موجود زنده، قابلیت و تمایل به حفظ و بازسازی خود دارد. در منطقه‌ای که حالا پر از ساختمان است قدم بزنیم. به طرز مسحورکننده‌ای هر جا ذره‌ای خاک میان انباشت آسفالت‌ها مجال تنفس پیدا کرده، گیاهی بومی روییده! خود اکوسیستم مسیری برای راهنمایی نشان می‌دهد! پس به این مسیر احترام بگذاریم! حال ما سرمایه‌های بکر دیگری داریم که مناسب است بذر یاری رساندن به این کره خاکی را در نهاد آن‌ها پرورش دهیم! بله منظور «فرزندانمان» هستند.
بنابراین به فرزندم بیاموزم که «تو» می‌توانی با گام‌های ساده، اما مهم، نقشی برای حفظ این سرمایه‌ها داشته باشی...
از خانه و محیط اطراف خانه شروع کنیم. بسیاری ازما در آپارتمان زندگی می‌کنیم. همراه فرزندان با همسایه‌ها و مدیر ساختمان در مورد زیبا‌سازی محوطه، کاشتن گیاهان محلی، اهمیت وجود گیاهان برای فضا بحث کرده و اقدام کنیم. تمام بچه‌های ساختمان را برای این عمل با نظارت والدین بسیج کنیم.
حال به این عزیزان می‌توان با سبک‌های مختلف مثل انجام نمایش، تئاتر‌های عروسکی که گردانندگان آن خود فرزندان باشند، با هدف تمیز نگهداشتن محله، جلسه‌ای برگزار کرد. در پایان هر جلسه از فرزندان بخواهیم پیامد تمیزی و حفظ محیط‌زیست را عنوان کنند. در نظر داشته باشیم هدف سهیم کردن دلبندانمان به منظور آگاهی دادن توأم با عمل می‌باشد. معمولاً در فرآیند یادگیری وقتی فرزند با این مسئله روبه‌رو شود که خود در این جریان سهیم است، انتظار می‌رود این نوع آموزش برایش نهادینه شود.
داستان محیط زندگی
تمام فصل‌ها مخصوصاً بهار برای علاقه‌مندان به طبیعت فصل گردشگری است. فرزندان را با خود همراه کنیم. هنگام پیاده‌روی می‌توان داستان گفت. علاقه مشترک اکثر این عزیزان شنیدن داستان است. در دل داستان، به تناسب سن و فهم مفاهیم، برایشان از اهمیت چرخه اکوسیستم، اهمیت حشره‌ها، کرم‌ها، پروانه‌ها و هر آن چه در این محیط زندگی می‌کنند و تأثیر رفتارمان بر محیط صحبت کنیم. حس همدلی‌شان را نسبت به محیط تقویت کنیم. همیشه وقتی ما نسبت به موضوعی درک همدلانه داشته باشیم نسبت به حفظ آن کوشا خواهیم بود و در نظر داشته باشیم از آنجا که فرزندان در این برهه زمانی بنا به دلایل مختلف دنیای درونی گسترده‌تری نسبت به کودکان زمان ما دارند، بنابراین با مطالعه آگاهی خود را بالا ببریم تا بهتر بتوانیم پاسخگوی سؤالاتشان باشیم. کتاب‌های مختلف مناسب با سن فرزندانمان در زمینه‌های انواع محیط و نوع آب و هوا، حیوانات و گیاهان مخصوص به هر ناحیه برایشان تهیه کرده و باهم مطالعه کنیم. فرزندان را با اقلیم‌های مختلف جغرافیایی، اهمیت هر منطقه و نقش آن در تأمین نیاز‌های جامعه بشری آشنا کنیم. حقیقت این است که آشنایی با مناطق مختلف کره زمین صرفاً مخصوص محفوظات کتاب جغرافیای درسی نیست. ما در این مکان زندگی می‌کنیم، پس برای کمک و حفظ این محیط لازم است ابتدا آن را بشناسیم.
تصمیم برای یک آغاز
بسیاری از ما با آغاز سال جدید عهد‌های جدید با خود می‌بندیم. می‌توان خانوادگی تصمیم گرفت، امسال هیچ زباله‌ای روی زمین نریزیم! در عمل الگوی رفتاری باشیم. رفتار ما بر حافظه فرزندان نقش می‌بندد. به این مثال توجه کنیم: «آشغالی که تو دستمونه رو نگه داریم، هر جا سطل مخصوص زباله دیدی لطفاً به من بگو» ... از دیگران هم دعوت کنیم که به جمع حرکت ما بپیوندند. دو ماه تا پایان سال تحصیلی باقیمانده است. چنانچه فرزند ما به مدرسه می‌رود، در مورد این موضوع با مدیر مدرسه صحبت کنیم. بسیاری از آموزه‌ها از طرف خانه دوم کودک یعنی مدرسه پذیرفتنی‌تر است.
در مورد اهمیت آب و نقش مهم آن برای زندگی در این سیاره گفتگو کنیم. به فرزندان یاد دهیم به نحو درست و بدون هدردادن از آب استفاده کنند. بحث استفاده بهینه از آب را بسیار جدی به عزیزانمان آموزش دهیم. هرچند زندگی امروزی به شکل‌های مختلف نگاه ما را گاهی اغراق‌آمیز به آینده معطوف می‌کند، اما حقیقت اینکه سرمایه تجربیات ارزشمند گذشته نباید به فراموشی سپرده شود. شاید این تجربه مشترک بسیاری از ما باشد که والدینمان حتی با خشک کردن پوست برخی میوه‌ها از آن‌ها به شکل‌های مختلف و گاهی تهیه کود‌های طبیعی بهره می‌برده‌اند.
شاید برای شما نیز این جمله‌های شیرین هنگام بازی‌های کودکانه در محیط طبیعی آشنا باشد: «مواظب باش پات رو لونه مورچه‌ها نره» و چه زیبا می‌آموختیم «من» باید به محیط به اندازه حریم مورچه‌ای احترام بگذارم! برای شروع هیچ‌گاه دیر نیست، قطعاً ما هم می‌توانیم این مفاهیم را برای عزیزانمان نهادینه کنیم.
* مشاور و روانشناس
