سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: مولا علی (ع) فرمودند: «همه اعمال نیک حتی جهاد در راه خدا در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر مثل قطره در مقابل دریاست.» و وقتی از ایشان درباره زیان این دو فریضه سؤال کردند پاسخ دادند: «امر به معروف و نهی از منکر نه اجل کسی را نزدیک میکند و نه روزی او را کم میکند.» ایشان اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را در مقایسه با جهاد در راه خدا تا جایی میدانند که میفرمایند همه اعمال نیک و حتی جهاد در راه خدا در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر مثل قطره در مقابل دریاست. اما آیا به راستی به قدر و اهمیتی که امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند برای این فرایض اهمیت قائل هستیم؟
فروعی که نباید فراموش شود
امر به معروف و نهی از منکر، دو تا از فروع دین به این نام است که نباید به دلیل فرع بودنش به محاق فراموشی سپرده شود. یکی امر به نیکی میکند و دیگری نهی از شر و بدی. دو عنصر مهم که کمتر مورد توجه قرار میگیرد و اغلب با غفلت مواجه است. روایات و آیات زیادی در باب این مهم داریم، اما همه چیز بستگی به شرایط اجتماعی دارد.
امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف کردن گاهی خرج دارد و گاهی درد. درد ِ یک نیش کشنده. گاهی اگر کسی را امر به نیکی کنی متهم میشوی به دخالت و تلقین عقاید. گاهی میخواهی به همسایهات نهی از منکر کنی به تو میگوید عیسی به دین خود موسی به دین خود. همسایه روبهروییات با آستین حلقهای در بالکن لباس پهن میکند و تو اگر با خوشروترین حالت ممکن به او تذکر بدهی یک آدم متحجر و عقبافتاده میشوی و خیلی راحت به تو میگوید تو روسری خودت را سفت بچسب که باد نبرد. در آپارتمان حقوق دیگران ضایع میشود، اما اگر اعتراض کنی میگویند اگر ناراحتی از اینجا برو. اگر در خیابان به کسی بگویی شیر آب را ببند اسراف است، پوزخندی تحویل میدهد و میگوید پولش را میدهم. اگر کسی را دعوت به نماز خواندن کنی بادی به غبغبش میاندازد و میگوید تو بخوان ببینیم کجای دنیا را میگیری؟
نتایج حرف حق با مردم بیاعصاب!
مگر میشود با مردم بیاعصاب امر به معروف کرد؟! طوری تو را قانع میکنند که از گفتهات پشیمان میشوی. اصلاً نهی از منکر یکجورهایی همین انتقاد کردن از خودمان است. آیا کسی جرئت انتقاد دارد؟ به رئیست بگو کار تو خیانت در امانت است. آیا گوش میکند؟ به نانوای سر کوچهتان بگو وزن نانهایت کمتر از حد مجاز است و این یعنی کم فروشی. آیا از فردا به تو نان میفروشد؟ به میوهفروش محلهتان بگو قیمت میوههایت گران است. آیا تو را با غرور به همکاران گرانفروشتر از خودش رهنمون نمیسازد؟ تو کسی را از چیزی نهی کن، آیا به همین راحتی گوش میکند؟ هزار بار هم که برایشان بگو نماز ستون دین است و هزار دلیل علمی هم که برای خواندنش بیاوری باز زیر بار نمیروند. به یکی از اقوام بگو عروسی مختلط نگیر. آیا شما را در لیست مهمانهایش خواهد گذاشت؟
امر به معروف وظیفه همه ماست
آنقدر این فریضه در میان جامعه غریب است که اگر بگویی وظیفه من امر به معروف بود متعجب با چشمانی گرد شده نگاهت میکنند. چون امر به معروف را فقط برای بسیج، گشت ارشاد و امنیت اخلاقی شنیدهاند. به این باور نرسیدهاند که امر به معروف هم عین نماز و روزه، از ارکان مهم دین و وظیفه همه ماست و اگر انجام نشود ایجاد تزلزل و شکاف میکند.
باید جرئت اعتراض داشت
بسیاری از افراد مؤمن در جایی که امکان گناه و معصیت است حضور پیدا نمیکنند. مثلاً اگر بدانند جایی بساط غیبت پهن است بهانه میآورند و نمیروند، اما این راه چاره نیست. نمیشود دروازهها را بست و خود را در خانه حبس کرد که مبادا گناهی رخ دهد. باید رفت، اما جرئت اعتراض داشت. باید لحن لطیف و صد چندان مهربان داشت. با داد و قیافه حق به جانب و حس خودبرتربینی که نمیشود کسی را دعوت به کار خیر کرد.
با رفتارت امر به معروف کن
تو با رفتار خودت میتوانی حجاب را ترویج کنی، پس یک محجبه تمام عیار و خوشخلق و موفق باش تا الگویی برای این قشر باشی. اگر یک هنرمند شدی، اگر یک استاد یا یک معلم بودی که نگاه عدهای به حرکات و سکنات تو بود آن وقت میتوانی تأثیرگذار باشی. مجبور نیستی برای تعریف از حجاب برتر آسمان و ریسمان ببافی. میخواهی امر به معروف کنی همیشه اهل مطالعه باش، به علم روز واقف باش که اگر لازم شد با یک جوان امروزی بحث کنی و به زبان خودش حرف بزنی. وقتی بداند حرفش را میفهمی گوش میکند. میخواهی امر به معروف و نهی از منکر کنی؟ اشکال ندارد ولی بدان زبان تیز از هر خنجری کشندهتر است. برای اینکه دیگران را تغییر دهی اول خودت را تغییر بده. میخواهی کسی را به احترام والدینش امر کنی اول خودت به والدینت سر بزن که پیش وجدانت شرمنده نباشی.
کمپینهایی امیدوارانه
راههای زیادی هست که میتوان فریضه امر به معروف و نهی از منکر را احیا کرد. رسانه نقش مهمی در این مقوله دارد. باید انتقاد سازنده در جامعه جا بیفتد و اسم هر مخالفتی را اعتراض نگذارند. اگر جنبه انتقادی افراد بالا برود و ما یاد بگیریم با هم گفتگو کنیم و بدون تحمیل از عقایدمان بگوییم آنوقت است که میشود به اشاعه امر به معروف امید داشت. اخیراً کمپینهای خوبی راه افتاده که به نظر میرسد امر به معروفهای سازندهای بوده است بدون اینکه شعار خاصی را در بوق و کرنا کنند. مثل کمپین صاحبخانه خوب که سعی دارد وجدان بعضی از این صاحبخانههای بر عرش نشسته را غلغلک دهد تا از سر رحمت با مستأجرهایشان برخورد کنند. یا کمپینهای انسانیای که برای افطاریهای ساده و کمکهای نقدی برای سیل زدهها و... به راه میافتد و با استقبال بسیار گسترده مردم هم مواجه میشود. آنها شاید معروفهایی که به آن امر میکنند کمکهای مادی باشد، اما با چنین مواردی هم میتوان امید به گسترش این حرکت بزرگ بست.