سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: پرداختن به دفاع مقدس میتواند هنرمند را با دریایی از موضوعات بکر مواجه کند؛ اتفاقی که دو عامل در شکلگیری آن نقش دارد: ابتدا اینکه در طول هشت سال دفاع مقدس، آنقدر رخدادهای مختلف سیاسی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مهم و دراماتیک رخ داده است که سالها میتوان به آن پرداخت و از سوی دیگر بکر بودن بسیاری از رخدادهای آن است، اما در طول سالهای گذشته کمتر پیش آمده است که دفاع مقدس به طور ویژه از سوی مدیران فرهنگی آسیبشناسی شود. مستند ۲۲/۲۲، به کارگردانی فرود عوضپور و تهیهکنندگی سعید الهی نگاهی دارد به یکی از موضوعات بکر دفاع مقدس. این مستند که محصول بنیاد فرهنگی روایت است در جشنواره سینما حقیقت حضور دارد. عوضپور در گفتگو با «جوان» درباره ساخت این مستند و پرداختن به دفاع مقدس توضیحات بیشتری داده است.
برای شروع از عنوان «۲۲/۲۲» آغاز کنیم که میتواند کلید خوبی برای درک موضوع مستند باشد، این اسم چه مفهومی دارد؟!
گروه ۲۲، نام یک گروه جهادی است که اوایل پیروزی انقلاب اسلامی با حضور ۲۲ تن از نوجوانان و جوانان در بندر گز ایجاد میشود. این گروه در ابتدای تشکیل در مدرسهای به نام «برزویه» فعالیتهای فرهنگی انجام میدهد و به مرور فعالیتهایشان گسترش پیدا میکند. با تشکیل بسیج و سپاه، فعالیتهای این گروه در شهر افزایش مییابد و همزمان با آغاز جنگ تحمیلی این گروه به جبهه میروند، تا پایان دفاع مقدس گروه سه بار ترمیم میشود و در مجموع ۲۲ نفر از اعضای آن شهید میشوند. نام ۲۲/۲۲ برای همین دلیل انتخاب شده است.
گروه ۲۲ هنوز هم فعالیت دارد؟
بله، اکنون نسل پنجم از گروه در بندر گز فعال است و این گروه جهادی در میان مردم آن شهر به همین نام شناخته میشوند.
با توجه به اینکه گروه در یک شهرستان فعال بوده و شما بومی بندر گز نیستید، چطور با آنها آشنا شدید؟
طرح مستند را آقای سعید الهی ارائه کرد که خودش جزو نسل سوم از گروه ۲۲ نفر بود. برادر بزرگتر وی آقای گبرلو هم جزو نسل اول گروه بود و در همان سالهای ابتدایی تشکیل این گروه با دوربین هشت میلیمتریای که داشت، از فعالیتهای گروه فیلمبرداری میکرد. آقای الهی موضوع را با من مطرح کرد، بعد با بنیاد روایت و گروه مستند روایت فتح صحبت شد، آنها استقبال کردند، تحقیقات شروع شد و با مصاحبه با اعضای بازمانده گروه و مشاهده فعالیتها، من طرح فیلمنامه را نوشتم و کار ساخته شد.
با توجه به گذشت نزدیک ۴۰ سال، پیدا کردن گروه ۲۲ نفر اولیه سخت نبود؟
از گروه اول، ۹ نفر شهید شدید و باقی افراد حضور دارند به جز یک نفر که در تهران ساکن است، بقیه در همان شهر هستند. ویژگی بارز این گروه که تا امروز هم در میان اعضایش دیده میشود و دلیل بقای آن بوده، این است که گروه به همان آرمانهایی که در سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب به آن پایبند بودهاند، پایبند است و اعضای آن هیچ وقت به دنبال سهمخواهی از انقلاب و نظام نبودهاند. الان با وجود اینکه بسیاری از اعضای گروه شهید شده یا جانباز و ایثارگر هستند، همه دنبال زندگی عادی هستند و سبک زندگیشان عوض نشده است.
فکر میکنید پرداختن به یک گروه جهادی چقدر میتواند برای جوانان جذابیت داشته باشد؟
الان هم اکثر اعضای گروههای جهادی را جوانان تشکیل میدهند. گروههای جهادی نقش مهمی را بر عهده گرفتهاند و هر سال که میگذرد میبینیم این گروهها به مناطق دورافتادهتر میروند و آنجا فعالیت میکنند، به نظرم فعالیتهای جهادی آنقدر مهم است که باید مسئولان و مدیران به آنها نگاه ویژهای داشته باشند و آن نگاه را از سطح به عمق ببرند. در مورد گروه ۲۲ نفر هم آنقدر موضوعات جهادی بود که بسیاری از آنها به خاطر محدودیت زمانی ناگفته مانده است، امیدوارم دیگران سراغ این موضوعات بروند.
به نظر میرسد ما در انتقال فرهنگ دفاع مقدس دچار یک انقطاع نسلی شدهایم، برای پر کردن این فاصله باید چه کار کرد؟
بگذارید در یک جمله بگویم که تا وقتی دفاع مقدس برای مدیران فرهنگی یک دغدغه نشود، کاری انجام نمیشود. باید برای مدیر فرهنگی پرداختن به دفاع مقدس اهمیت داشته باشد، وگرنه یک هنرمند به تنهایی نمیتواند کاری به پیش ببرد. کافی است بخواهید کاری درباره جنگ تحمیلی انجام دهید، یک نهاد میگوید به من ربطی ندارد، آن یکی میگوید بودجه ندارم، یکی دیگر همکاری نمیکند، الان جور کردن پول برای ساخت سریال و فیلم کمدی و طنز یا فیلم اجتماعی خیلی راحتتر از کمک گرفتن برای ساخت اثری درباره دفاع مقدس است.
به نظرتان مشکل حمایتنکردن از دفاع مقدس فقط در سطح حمایت مالی است؟!
نه، مدیران فرهنگی بلد نیستند از سرمایهها استفاده کنند. هنرمندی که چند کار در زمینه دفاع مقدس ساخته، رها میشود و سراغ موضوعات دیگر میرود، مثل اینکه شما یک دانشآموز نخبه را تا مرحله فارغالتحصیلی دانشگاه حمایت کنید، بعد که موقع بهرهبرداری از دانش او میشود، رهایش کنید که هر کاری خواست بکند. حمایت ابعاد مختلف دارد، مثلاً صداوسیما باید به پخش آثار مستند دفاع مقدسی کمک کند، اینکه کدام شبکه پخش کند و چه ساعتی پخش کند اهمیت دارد. وقتی یک شبکه کممخاطب در ساعت پرت مستند را روی آنتن ببرد که حمایت نیست!
فکر میکنید مستندهایی از جنس ۲۲/۲۲، مورد توجه نسل جوان که از دفاع مقدس تصویر عینی ندارد، واقع خواهد شد؟
مستند دفاع مقدس، از همان زمانی که شهید آوینی در همان زمان جنگ دوربین به دست گرفت و کار مستند اثرگذار بوده، باعث شد تا مردم از آنچه در جبهه میگذرد باخبر باشند و به حمایت از جبهه بپردازند، امروز هم همان کارهای شهید آوینی باعث میشود مردم با فرهنگ دفاع مقدس ارتباط برقرار کنند. دفاع مقدس دریایی از موضوعات را پیش روی فیلمسازان قرار داده است که تا سالها میتوان درباره آن اثر ساخت و هنوز هم کارهای انجام نشده زیادی باقی بماند، اما به شرط آنکه دفاع مقدس برای مسئولان فرهنگی به دغدغه تبدیل شود.