سرویس ایران جوان آنلاین: بازار فرش فروشان مشهد در زمره مراکز تجاری قدیمی این شهر و استان خراسانرضوی به شمار میرود که قبلاً جزئی از بازار بزرگ مشهد بوده و در حاشیه حرم امام رضا (ع) قرار داشت. هر چند قسمت اعظم آن بعد از طرح نوسازی اطراف حرم تخریب شد، اما بازار فرش فروشان قسمتی از همان فضاست که در میدان بیتالمقدس (فلکهآب) باقیمانده است. چند سالی بود که حال و روز این بازار هم چندان خوب نبود، اما حالا تصمیمات خوبی برای زنده نگه داشتن این بازار گرفته شده است و در همین رابطه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسانرضوی از تأیید طرح احیا و مرمت بازار فرش مشهد در شورای فنی استان خراسان رضوی خبر داده که میتواند روزهای خوشی را برای این بازار به همراه داشته باشد.
قالیهای زیبای خراسان از دیرباز به کیفیت و زیبایی شهره بودند و دیدن بازار قدیمی فرش فروشان مشهد یکی از جاذبههای تاریخی – فرهنگی اطراف حرم مطهر است. بازار فرش فروشها قسمت کوچکی از بازار بزرگ محسوب میشده که قلب اقتصادی شهر مشهد در آن میتپیده است، این بازار در دوره تیموریان احداث شده و در دوره صفویه از رونق خاصی برخوردار بوده است. متأسفانه قسمتهای زیبایی از بازار بزرگ که مربوط به دوره تیموریان و صفویان است در تخریبهای گسترده سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶ نابود و تیمچهها و سوقها به فراموشی سپرده شد. بخش باقیمانده نیز که شامل بخش بازار کفش فروشها بود قبلاً در طرح گسترش حرم تخریب شد. هم اکنون بازار قالی فروشها و بازار سرشور بخش باقیمانده این مجموعه عظیم فرهنگی و هویتی شهر مشهد است که متأسفانه در طرحهای توسعه عمران شهری با بیمهری مواجه و قسمتی از آن در حال تخریب است.
طرحی ملی برای احیای بازار
چند سالی بود بحث مرمت بازار فرش فروشان مطرح شده بود و حتی در سال گذشته نیز مدیرکل میراث فرهنگی خراسانرضوی در این باره گفته بود: «مطالعات، طراحی و اجرای روند احیای این بازار با مشارکت بازاریان و کسبه محترم انجام میگیرد و یک گام رو به جلو در این حوزه به شمار میآید.»، اما حالا تمام تلاشها به نتیجه رسیده و ابوالفضل مکرمیفر خبر داده که طرح احیا و مرمت بازار فرش مشهد در شورای فنی استان خراسانرضوی نیز تأیید شده است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه بازار فرش مشهد یکی از عناصر هویتی این شهر است و همواره رعایت ملاحظات تاریخی این مجموعه مد نظر بوده است، میگوید: «اکنون نیز طرح باز زندهسازی آن بر مبنای این الزامات تهیه شده است.» مکرمیفر ادامه میدهد: «برای بررسی طرح از جناب آقای دکتر تقیزاده اصل، مجری طرح بازسازی و احیای بازار تبریز دعوت شد و در این جلسه از نظرات این پیشکسوت مرمت میراث فرهنگی بهرهمند شدیم. سپس کارشناسان معماری، کارشناسان حفظ و مرمت آثار تاریخی نظرات خود را درباره طرح مرمت و احیای بازار ارائه کردند و پس از جمع بندی نظرات و بهرهگیری از این نظرات طرح به تصویب رسید.»
بازگشت فرش فروشان به بازار
تا همین چند سال پیش بازار مشهد با مجموعهای از دکانها و غرفههای کوچک بانمای آجری و سنتی و مسافرخانهها و مهمانپذیرهای متعدد از فعالیت بیشتری برخوردار بود. این بازار که بنای آن سنتی و گنبدی شکل باخشت ساخته شده بود بعد از آتش سوزی وسیعی که در دهه ۴۰ در آن روی داد دوباره با هزینه فرش فروشها، اما با پوششی شیروانی ساخته شده و همچنان از بازارهای سنتی مشهد است که خاص فرش و قالیهای دستی است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسانرضوی میگوید: «حفظ هویت این اثر تاریخی مهمترین دغدغه و رویکرد طرح است که با همکاری و تعامل مالکان، شهرداری و نظارت میراث فرهنگی انجام خواهد شد.» مکرمیفر ادامه میدهد: «مشاور طرحی را برای احیا و مرمت گام به گام تهیه کرده است که اگر چه قرار بود ابتدا یک دهنه از مغازه به عنوان الگو مرمت شود و سپس به دیگر بخشهای بازار تسری پیدا کند، اما خود مالکان متقاضی مرمت مغازههایشان و دهنه مقابل مغازهشان شدهاند.»