سرویس ایران جوان آنلاین: تغییرات اقلیمی و آب وهوایی در برخی از مناطق کشور از جمله دلایلی است که سبب شده تا این سرزمینها تحت تأثیرات خشکسالی دچار بحران زیستمحیطی شوند. در این میان خراسانجنوبی از جمله استانهایی است که کاهش شدید بارندگی در آن به شدت بر ادامه زندگی گونههای گیاهی، فرسودگی و از بین رفتن خاک آن تأثیر منفی گذاشته است، به طوری که در نتیجه آن، برخی از انواع نادرحیوانی آن روند روبه نابودی به خود بگیرد. با این حال بیتوجهی به حفظ و محافظت از گونههای کمیاب در سایه بحران خشکسالی خراسانجنوبی حکایت از آن دارد که پس از نابودی گورخر و در خطر انقراض قرار گرفتن یوزپلنگ آسیایی توسط شکارچیان، حالا آنها با شکار غیر مجاز خود زندگی ۸۰ درصد از تنوع ژنی در این استان را در آستانه خطر نابودی کامل قرار دادهاند.
شرایط اقلیمی و آب و هوایی در خراسانجنوبی از جمله دلایلی است که این استان شرقی کشور را به یکی از متنوعترین استانها در زمینه گونههای گیاهی و حیوانی تبدیل کرده است. با این حال خشکسالیهای دو دهه اخیر به شدت برادامه حیات این گونهها تأثیر منفی گذاشته است، به طوری که خبرها حکایت از آن دارد که علاوه بر از بین رفتن گورخر ایرانی و یوزپلنگ آسیایی هم که در گذشته در این منطقه زیست میکردند، حالا حیات بیش از ۸۰ درصد تنوع ژنی جمعیت، جبیر، آهو، قوچ، میش، کل و بز در این منطقه در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است.
مرگ در کمین گونههای کمیاب حیوانی
چندی پیش بود که در شبکههای اجتماعی اعلام شد: «خشکسالیهای خراسانجنوبی علاوه بر تحت تأثیر قراردادن کشاورزی این استان موجب شده تا برخی از گونههای کمیاب و یا در حال انقراض این منطفه بر اثر خشکسالی و شکار بیرویه در آستانه نابودی قرار بگیرند.»، اما این تمام فاجعه نبود، چرا که این خبرها حکایت از آن داشت که علاوه برنابودی گورخر ایرانی و یوز پلنگ آسیایی ۸۰ نوع از متنوعترین گونههای ژنی نیز برای همیشه نابود شده و یا دیگر نمیتوان ردی از آنها یافت. این موضوع موجب شد تا مدیرکل حفاظت محیطزیست خراسانجنوبی با تأیید این موضوع به «جوان» اعلام کند: «تأثیر بالای خشکسالیها برنابودی کشاورزی و خاک منطقه موجب شده تا سایر تخریبها و خرابیها در استان مورد توجه قرار نگیرد.» حسن اکبری افزود: «با وجود آنکه خراسانجنوبی ۹ درصد وسعت کشور را به خود اختصاص داده، اما شرایط اقلیمی آنها سبب شده تا حداقل ۲۵ درصد تنوع زیستی ایران در این منطقه زیست کنند.»
آمارهای سازمان حفاظت از محیطزیست خراسانجنوبی نشان میدهد، هم اکنون، علاوه بر از بین رفتن گورخر ایرانی، یوزپلنگ آسیایی هم که در این منطقه زیست میکند، آخرین نفسهای زندگی خود را میکشد و علاوه بر آن بیتوجهی مردم و مسئولان در کشتار و قاچاق این گونههای ارزشمند و گران قیمت موجب شده تا هم اکنون بیش از ۸۰ درصد تنوع ژنی جمعیت جبیر، آهو، قوچ، میش، کل و بز نیز از میان برود.
بیتوجهی به اهمیت حفظ گونههای کمیاب
جدی بودن خطر از بین رفتن برخی از گونهها موجب شد تا چندی قبل سازمان حفاظت محیطزیست خراسانجنوبی با دعوت از بعضی افراد و مسئولان استان که میتوانند در این زمینه کمک کنند از آنها بخواهند تا در این زمینه آنها را یاری دهند موضوعی که با تمامی تلاشها مورد بیمهری برخیها قرار گرفت. به گفته مدیرکل سازمان حفاظت محیطزیست خراسانجنوبی با وجود اینکه از ۱۷ دستگاه اجرایی از جمله، دادگستری، دادستان عمومی و انقلاب بیرجند، فرماندهی نیروی انتظامی، فرماندهی مرزبانی، برنامه و بودجه، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل، اطلاعات، تعزیرات حکومتی، کمیسیون برنامهریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دانشکده منابع طبیعی و محیطزیست بیرجند، صداوسیما، گمرکات، منابع طبیعی و آبخیزداری، امور عشایری، آموزش وپرورش و فرمانداری زیرکوه، برای شرکت در این جلسه مهم دعوت به عمل آمده بود، اما تنها نمایندگان هفت دستگاه از جمله، فرماندهی نیروی انتظامی، فرماندهی مرزبانی، برنامه و بودجه، مدیریت بحران، تعزیرات حکومتی و امورعشایری و فرمانداری زیرکوه، در جلسه حضور پیدا کردند. اکبری در توضیحات بیشتری در این رابطه گفت: «با وجودی که در این جلسه تصمیمات قابل توجهی تصویب و قرار براجرایی شدن آن شد، اما حضور نیافتن ۱۰ نفر از نمایندگان سازمانهایی که دعوت شده بودند نشان داد که این مهم هنوز برای خیلیها از اهمیت خاصی برخوردار نیست.»
قاچاق و رهاسازی مرگبار پرندگان کمیاب
بررسیها نشان میدهد ارزش بالای قاچاق برخی از پرندگان در خارج از مرزها، خصوصاً کشور حاشیه خلیجفارس از جمله دلایلی است که برخی از قاچاقچیان و افراد سودجو با شکار این پرندگان آنها را به علاقمندان به داشتن اینگونههای کمیاب با قیمتهای بالایی که بسیار وسوسه کننده است میفروشند. در این میان «هوبره» از جمله پرندگان ارزشمند و کمیاب در خراسانجنوبی به شمار میرود، که قاچاق آن بسیار رونق دارد. هم اکنون، شهرستانهای طبس، سربیشه، نهبندان، درمیان و زیرکوه از مهمترین زیستگاههای هوبره به حساب میآیند. مدیرکل سازمان حفاظت محیطزیست خراسانجنوبی با تأیید این مهم گفت: «کمیابی و ارزشمندی این نوع از پرندگان موجب شده تا زیستگاه آنها در این استان به شدت از سوی قاچاقچیان که به صورت زندهگیری شکار میشوند، مورد تهدید واقع شود.»
با وجود اینکه اقدامات خوب در زمینه جلوگیری از شکار و قاچاق آنها تا حدی توانسته به حفظ اینگونهها کمک کند، اما باید به این مهم اذعان داشت که رهاسازی آنها پس از کشف موجب شده تا آنها عمر کوتاهی داشته باشند. چرا که این پرندگان به دلیل شرایط بد نگهداری، استرس بالا، شرایط نامطلوب نگهداری و تغذیه نامناسب در زمان اسارت، به محض رهاسازی در مدت زمان کوتاهی جان خود را از دست میدهند؛ لذا برای جلوگیری از نابودنشدن برخی از اینگونههای ارزشمند که هنوز میتوان ردی از آنها یافت نیاز است، تا در این زمینه با همکاری تمامی نهادهای ذیربط اقدام جدی انجام پذیرد.