سرويس دانشگاه جوان آنلاين: در طراحی و تولید هواپیمای آموزشی جت «یاسین» و بهخصوص موتور توربوجت آن «اوج» حداقل ۱۰ دانشگاه در سراسر کشور همکاری کردهاند. این هواپیمای جت برای تربیت خلبانان ورزیده در اختیار دانشگاه هوایی شهید ستاری و سایر بخشهای مربوطه قرار میگیرد.
جت یاسین به همت نخبگان دانشگاهی و دیگر متخصصان کشور در یک مدت بسیار کوتاه از ایده تا محصول نهایی، ساخته شد. این ایده تا رسیدن به محصول نهایی تنها شش سال زمان برد. تمامی مراحل طراحی، ساخت و آزمایش یاسین در دانشگاههای مطرح کشور و صنایع هوایی و مجموعههای داخلیاش انجام گرفته که این اقدام، برای کشور منحصربهفرد و ارزشمند است.
هواپیماسازی در دانشگاههای برتر
این در حالی است که پروژه ساخت هواپیمای مسافربری و مسئولیت دستیابی به فناوریهای کلیدی مورد نیاز این پروژه هم در قالب طرح کلان ملی به دانشگاهها محول شده است.
این طرح کلان ملی با محوریت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و همکاری سایر مراکز علمی کشور در حال پیگیری است. به طوریکه طراحی بدنه و بالهای هواپیما با همکاری پارک علم و فناوری فارس در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، طراحی موتور در دانشگاه علم و صنعت و مطالعات اویونیک در دانشگاه صنعتی اصفهان در حال پیگیری است.
پروژهای در حد نیروگاه اتمی
کارشناسان هوافضا معتقدند که با توجه به ابعاد پیچیدگیها و تنوع فناوریهای مورد استفاده در طراحی هواپیما و استانداردهای بینالمللی مورد نیاز، به جرئت میتوان گفت تنها پروژهای که شاید از لحاظ پیچیدگیهای فناوری و سطح استانداردها با طراحی هواپیما بهخصوص بخش موتورش قابل مقایسه باشد، پروژه نیروگاه اتمی بوشهر است.
نخستین بار در سال ۱۳۶۲ از طریق چندین واسطه، تعدادی هواپیمای آموزشی PC- ۷ از سوئیس خریداری شد تا بتوان پس از آن با استفاده از این هواپیما و هواپیمای F-33 یا همان بونانزا، کار آموزش خلبانی در داخل کشور انجام شود.
همزمان با این اقدام دانشکده پرواز نیز در پادگان مهرآباد جنوبی که بعدها به دانشگاه هوایی شهید ستاری تبدیل شد، افتتاح و مراحل تئوری آموزشی خلبانی نیز در این مرکز انجام شد.
تربیت در دانشکده پرواز
دانشگاه هوایی شهید ستاری در سال ۱۳۶۷ به ابتکار نیروی هوایی ارتش بنیان گذاشته شد و با ۱۳ رشته کارشناسی و دو رشته کارشناسی ارشد در قالب شش دانشکده مشغول تربیت نیروی متخصص برای نیروی هوایی و سایر سازمانها است.
دانشگاه هوایی شهید ستاری دارای شش دانشکده تحت عناوین «دانشکده پرواز»، «دانشکده مهندسی برق»، «دانشکده مهندسی تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی»، «دانشکده مهندسی هوافضا»، «دانشکده کامپیوتر» و «دانشکده مدیریت» است.
سه رشته «هوانوردی-خلبانی»، «هوانوردی-ناوبری هواپیما» و «هوانوردی-مراقبت پرواز» در مقطع کارشناسی در دانشکده پرواز دانشگاه هوایی شهید ستاری به تربیت دانشجو میپردازند.
از هوانوردی تا ناوبری
دانشآموختگان رشتههای «هوانوردی-خلبانی» و «هوانوردی-ناوبری هواپیما» برای هدایت انواع هواپیماهای موجود در نیروی هوایی تربیت میشوند. کارشناسان تربیت شده در رشته «هوانوردی-مراقبت پرواز» نیز دارای توانایی در زمینه کنترل ترافیک هوایی، بهرهبرداری از دستگاههای پیشرفته ناوبری و سیستمهای ترافیک هوایی هستند.
افسران کارشناس الکترونیک و مخابرات با توجه به تنوع تجهیزات الکترونیکی و مخابراتی زمینی و هوایی موجود در نیروی هوایی با توانایی شناخت نحوه عملکرد و چگونگی نگهداری و بهرهبرداری از این سیستمها در رشتههای کارشناسی مهندسی برق- الکترونیک و کارشناسی مهندسی برق- مخابرات دانشکده مهندسی برق دانشگاه هوایی شهید ستاری تربیت میشوند.
جایگاه ویژه هوافضا
دانشکده مهندسی تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی دانشگاه هوایی شهید ستاری نیز در مقطع کارشناسی رشتههای مهندسی تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی در سه گرایش اطلاعات عملیات، عملیات موشک، کنترل شکاری، سیستمهای فرماندهی و کنترل هوایی در توان نظامی کشور از نظر نظامی و سیاسی نقش مهمی ایفا میکند.
تربیت افسران کارشناس به منظور فعالیت در صنایع مربوط به هواپیما و هلیکوپتر در نیرو و سازمانهای مشابه با توانایی محاسبات، طراحی و ساخت قسمتهایی از صنایع مختلف هواپیمایی، هلیکوپترسازی و موشکی در دانشکده مهندسی هوافضا پیگیری میشود.
آزمایشگاهها و کارگاههای دانشگاه هوایی شهید ستاری که در ارتباط با دروس نظری دانشکده مهندسی هوافضا ایجاد شده در مقایسه با دانشگاههای کشور که رشته هوافضا دارند از جایگاه ویژهای برخوردار است.
تلاش جهادی در اوج
از اواخر دهه ۸۰ کار ساخت نه تنها هواپیمای جت آموزشی، بلکه یک ناوگان آموزشی اعم از هواپیمای موتور پیستونی و جت به منظور پوشش تمام نیازهای آموزش خلبان نظامی کشور، با محوریت دانشگاهها، سازمان صنایع هوایی و شرکتهای دانشبنیان به طور جدی در دستور کار قرار گرفت که منجر به تولید جت یاسین شد.
یکی از پیچیدهترین قسمتهای هواپیما موتور است که ساخت آن نیازمند دانش بسیار پیشرفته و استفاده از توان مهندسان زبده صنعت هوافضا است. توانمندیای که متخصصان کشور با همکاری دانشگاههای بزرگ کشور در موتور جت یاسین که اوج نام دارد به رخ کشیدهاند. یاسین از دو موتور توربوجت با قدرت رانش ۷ هزار پوند بهره میبرد که از نظر قدرت در رده موتور هواپیماهای جنگنده دنیاست.
فناوریهای چشمگیر بومی
جت آموزش پیشرفته تمام ایرانی یاسین دارای ۱۲ متر طول، ۴ متر ارتفاع و ۵/۵ تن وزن بدون بار در شرایط برخاست عملیاتی است و میتواند تا سقف ۱۲ کیلومتر به پرواز درآید.
بال این هواپیما با بیش از ۱۰ متر طول و ۲۴ مترمربع مساحت به شکلی طراحی شده است تا این هواپیما بتواند با حداقل سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت در دسته بهترین هواپیماهای آموزشی دنیا در نشست و برخاست قرار بگیرد و سرعت خود را در سطح دریا به سرعت زیر صوت برساند.
کابین این هواپیما با چینش پشت سر هم و غیرهمسطح به گونهای طراحی شده است تا میدان دید راحت و وسیعی را برای شاگرد در کابین جلو و بهویژه استاد خلبان در کابین عقب فراهم کند.
صندلی پران این هواپیما نسبت به نمونههای خارجی خود قادر است در سرعت صفر یعنی روی باند و در هر شرایطی فعال شود و سرنشینها را در کسری از ثانیه تا ۱۰۰ متر به بیرون از هواپیما پرتاب کند. مسافت باندی که این هواپیما برای فرود احتیاج دارد، ۷۰۰ متر است و هواپیمای یاسین حتی قابلیت فرود بر روی باندهای کوتاه را دارد.
طراحی بوئینگ در علوم و تحقیقات
در همین زمینه نایب رئیس انجمن هوافضای ایران با بیان اینکه سطح علمی و تجربی دانشجویان گروه هوافضا بالاتر از برخی از فعالین در این صنعت است، گفت: روش آموزشی که در واحد علوم و تحقیقات در گروه هوافضای این واحد و در مقطع کارشناسی استفاده میشود، به نحوی است که دانشجویان کلاس طراحی هواپیمای ۲، با تقسیمبندی به گروههای مختلف مانند سازمانها و شرکتهای خاص طراحی هواپیما، اقدام به طراحی مفهومی هواپیما میکنند. این امر علاوه بر آموزش مباحث تئوری موجب آموزش کاربردی و افزایش تجربه آنان خواهد شد.
دکتر فرشاد پازوکی با اشاره به اینکه دروس طراحی هواپیمای ۱ و ۲ از دروس اصلی دانشجویان رشته هوافضا است و واحد علوم و تحقیقات تنها دانشگاهی است که این دروس را بهصورت اجباری ارائه میدهد، تصریح کرد: خوشبختانه به واسطه آموزش تجربی همراه با عملی، دانشجویان واحد علوم و تحقیقات با اشتیاق و علاقه بالایی به فراگیری و فعالیت در این درس میپردازند؛ به عنوان مثال میتوان به پروژه طراحی هواپیمای ۴۰۰ نفره بوئینگ ۷۲۷- ۳۰۰ER آن هم با تکنولوژیهایی که قرار است شرکتهای بوئینگ و ایرباس در آینده استفاده کنند، توسط دانشجویان مقطع کارشناسی هوا فضای این واحد اشاره کرد.
قدرقدرتی ایران در هوافضا
براساس جدیدترین رتبهبندی سایمگو اسپانیا، کشورمان در سال ۲۰۱۸ به مقام نخست تولیدات علمی در رشته مهندسی هوافضا در سطح کشورهای غرب آسیا رسید. جالب اینکه در سال ۲۰۱۷ کشورمان در آسیا رتبه هفتم را داشت و اکنون به جایگاه پنجم دست یافته است.
در رتبهبندی سال ۲۰۱۷ که همین نشریه منتشر کرده بود، هوافضای ایران در غرب آسیا در جایگاه دوم قرار داشت، اما ۲۰۱۸ هم مانند سال ۲۰۱۶ به جایگاه نخست تولیدات علمی هوافضا بازگشته است. آمارهای منتشرشده نشان میدهد که از میان ۴۸۶ مقاله منتشرشده محققان ایرانی، ۴۴۱ مقاله قابل استناد بوده و به آنها استناد شده است. در حالی که ترکیه به عنوان کشوری که مقام دوم را کسب کرده، در این زمینه تنها ۲۸۳ مقاله تولید کرده که از این تعداد تنها ۲۵۹ مقاله قابل استناد بوده است.
ایران بالاتر از بزرگان هوافضا
براساس جدولی که سایمگو منتشر کرده، کشورهای امریکا و هند مقامهای دوم و سوم جهان را کسب کردهاند. کشورهای انگلیس، آلمان، ایتالیا و فرانسه هم مقامهای چهارم تا هفتم را به دست آوردند. کشور روسیه از نظر تحقیقات هوافضا جایگاهی بالاتر از ژاپن، کانادا و کرهجنوبی را بهدست آورده و این کشورها به ترتیب مقام هشتم تا یازدهم را به خود اختصاص دادهاند.
رتبه دوازدهم و سیزدهم جهان هم به کشورهای استرالیا و ایران رسیده است. رشد تولیدات مهندسی هوافضا در کشورمان به حدی بوده که کشورهای مهمی در این زمینه یعنی برزیل، اوکراین، هلند و اسپانیا در رتبههای پس از ایران قرار گرفتهاند. جالب اینکه کمپانی هوافضای «امبرائر» برزیل در زمینه تحقیقات علمی شهرتی جهانی دارد و در سال ۱۹۶۹ توسط دولت برزیل تأسیس شده است. کشور اوکراین هم از بزرگان هوافضای جهان است که در سال ۲۰۱۸ پس از ایران قرار گرفته است. کمپانی هوافضای آنتونوف در سال ۱۹۵۱ توسط اولگ آنتونوف، در جمهوری اوکراین که بخشی از اتحاد شوروی بود، بنیان گذاشته شد و امروزه دارای تجربه طولانی در زمینه تحقیقات علوم هوافضاست.