تخلیه هیجانات یکی از علاقه‌مندی‌هایی است که انسان برای انجام آن به دنبال فعالیت‌های خاصی می‌رود، اما در خصوص نوع رفتار و میزان خطرپذیری، فاصله بین نسلی گسترده‌ای بین طیف سنی جوان و نوجوان با گروه سنی بزرگسالان وجود دارد.
چهارشنبه‌سوری به عنوان یکی از مراسم سنتی در فرهنگ ایران که در گذشته به عنوان بهانه‌ای برای جمع شدن کنار بزرگ‌تر‌ها بود و با اعمالی، چون قاشق‌زنی، کوزه شکستن شاهنامه خوانی و ... اجرا می‌شد، امروز به یک رویداد پرحادثه که به عنوان وجه تمایزی موجب فاصله بین گروه سنی جوان و نوجوان با بزرگ‌تر‌ها شده، تعریف می‌شود.
آداب چهارشنبه‌سوری در گذشته با کمترین خطر و تقریباً با مشارکت تمامی اعضا اعم از پدربزرگ و مادربزرگ تا والدین و فرزندان انجام می‌شد، اما امروزه والدین و بزرگ‌تر‌ها که از هیجان دوره جوانی فاصله گرفته‌اند و منطقی‌تر با رخداد‌های زندگی رو‌به‌رو می‌شوند، سعی دارند این مراسم آیینی را با کمترین خطر و هیجان و متناسب با رسوم گذشته سپری کنند.
اما کوچک‌ترها، به‌ویژه طیف سنی جوان و نوجوان که به دلیل شرایط سنی علاقه‌مند به تجربه بالاترین میزان از هیجان هستند و در این ایام، به‌ویژه شب چهارشنبه‌سوری فرصت را مناسب می‌بینند، بدون توجه به توصیه‌های والدین و صداوسیما، حتی به دور از چشم خانواده به دنبال مواد محترقه و تخلیه هیجانات خود از این طریق می‌روند.
نکته مهم دیگر که می‌توان به آن اشاره کرد اهمیت نقش والدین و تلاش برای عدم ایجاد فاصله با فرزندان مخصوصاً در این روزهاست که جوانان برای تخلیه هیجانات خود به سراغ برخی اعمال و رفتار‌هایی می‌روند که چندان مورد تأیید ما نمی‌باشد.
چنانچه والدین با هیجانات فرزندان به‌طور کلی مخالفت و با رفتار‌های سخت سعی کنند آن‌ها را محدود کنند، ممکن است به صورت پنهانی و به دور از چشم والدین، اعمالی از آن‌ها سر بزند و حوادث ناگواری رخ دهد، در حالی که اگر ما اطلاع می‌داشتیم، می‌توانستیم خانواده خود را تا میزان زیادی از حوادث پیش‌آمده مصون نگه داریم.
یکی از مسائل مهم و شاید مهم‌ترین مصداق فاصله و شکاف بین‌نسلی میان والدین و فرزندان نحوه ابراز هیجانات در آنهاست، شاید نتوانیم به معنای واقعی در این خصوص که کدام یک عملکرد بهتر و درستی‌تری برای ابراز آن دارند یکی را انتخاب کنیم، اما نباید هر یک را به حال خود را رها کنیم و از یکدیگر غافل شویم.
همراهی و رابطه صمیمانه‌ای که والدین با فرزندان، مخصوصاً در دوره جوانی و نوجوانی دارند، علاوه بر اینکه موجب شادابی خود آن‌ها خواهد شد تا حدود زیادی فرزندان را از خطرات موجود ایمن نگه می‌دارد. ترکیب تجربه و پختگی بزرگ‌تر‌ها با شور و هیجان جوانان به مراتب جذاب‌تر، کم‌خطرتر و مطلوب‌تر از زمانی است که هر کدام سعی دارند به روش خود به تخلیه هیجانات بپردازند.
به‌طور مثال ممکن است چهارشنبه‌سوری، بارش برف و دیگر رخداد‌هایی که سراغ دارید برای یک فرد میانسال بدون هیچگونه تفاوت طبقه‌بندی شود و در تمام این روز‌ها یکسری اقدامات تکراری که ناشی از روزمرگی است را انجام دهد، اما این موارد برای جوانان یک فرصت عالی برای برف‌بازی، تیوپ‌سواری، نورافشانی و استفاده از مواد محترقه و دیگر اقدامات هیجان‌انگیز طبقه‌بندی می‌شود.
این موضوع برای خانواده‌هایی که سال گذشته فرزندانشان سالم و سلامت کنارشان بودند و اکنون که در اثر حوادث سال گذشته یا جانشان را از دست داده‌اند یا دچار نقص عضو و یا به علت صدمات شدید جسمانی نمی‌توانند آن‌ها را همراهی کنند بیشتر قابل درک است. آن‌ها نیز در آن زمان فکر می‌کردند خانواده‌شان از این اتفاقات مصون هستند، اما...
به‌رغم تلاش شبانه‌روزی و کشفیات قابل توجه مواد محترقه توسط پلیس باز هم این مواد توسط افراد سودجو وارد بازار می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این در حالی است که در سال جاری به دلیل افزایش نرخ ارز، محکومیت‌های قضایی قابل توجه و همچنین خطرات موجود در خصوص کشف محموله و نابودی سرمایه فرد، قیمت این مواد در بازار افزایش قابل توجهی پیدا کرده و با توجه به وضعیت معیشت خانواده‌ها تهیه این اقلام برای تعداد زیادی از افراد مقدور نیست. این عامل علاوه بر اینکه یک دستاورد مطلوب تلقی می‌شود از طرفی یک نگرانی مهم را در پی دارد و آن روی آوردن افراد به مواد محترقه دست‌ساز است که غالباً مواد اولیه آن خریداری و توسط خود آن‌ها ترکیب می‌شود.
عدم آگاهی لازم در خصوص میزان دقیق ترکیبات، نحوه ترکیب، زمان، قدرت و شدت واکنش این مواد، حوادث ناگواری، چون جانباختن، قطع عضو، سوختگی و دیگر جراحات شدید را در سازندگان آن که غالبا جوان و نوجوان هستند و به دور از چشم خانواده اقدام به این کار می‌کنند به دنبال دارد.
البته گاهی این مواد بدون حادثه‌ای ترکیب و آماده بهره‌برداری می‌شود، اما باز هم در زمان استفاده از پرتاب ترکیبات محتوی آن به سوی خود و دیگران گرفته تا صدای مهیبی که موجب وحشت و اتفاقات ناگوار از جمله در کودکان و زنان باردار شده است، می‌شود.
پلیس به‌ویژه در این ایام به صورت شبانه‌روزی در حال مقابله با عاملان فعالیت در این خصوص است، اما هر یک از ما هم باید به عنوان یک وظیفه اجتماعی به یاری پلیس و نیرو‌های امنیتی برویم. تصور اینکه اتفاقات ناگوار این ایام که در اخبار و رسانه‌ها شاهد آن هستیم «تن‌ها برای دیگران است»، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.
*جانشین فرمانده انتظامی استان قزوین
