بامداد ۱۸دي ماه۱۳۹۸ سپاه در اولين واكنش نظامي به ترور سپهبد شهيد حاج قاسم سليماني و يارانش، بزرگ‌ترين عمليات موشكي خود در دو دهه پيش از آن را عليه پايگاه عين‌الاسد در كشور عراق كه پذيراي ارتش تروريستي امريكا بوده و است به اجرا درآورد. اين عمليات از جهات مختلفي شاخص و برجسته بود كه در اين گزارش مرور مي‌شود.
سوابق عمليات‌هاي موشكي ايران
چند روز پس از عمليات داعش عليه مجلس شوراي اسلامي و مرقد امام خميني(ره) و در شب قدر در خرداد1396 عملياتي به نام ليله القدر از سوي نيروي هوافضاي سپاه با استفاده از موشك‌هاي نقطه‌زن عليه مراكز تجمع داعش در منطقه ديرالزور در شرق سوريه به اجرا درآمد. اين عمليات برق‌آسا كه با نظارت عوامل ميداني و نفوذي نيروي قدس سپاه و در بهترين ساعت ممكن انجام شد، بيش از 170كشته روي دست داعش گذاشت كه تعدادي از آنها از فرماندهان رده‌هاي مختلف اين گروه بودند. در اين عمليات از موشك‌هاي نقطه‌زن و سوخت جامد ذوالفقار استفاده شد كه تنها چند ماه قبل و در مهر 1395 خط توليد آن افتتاح شده بود. عمليات بعدي مربوط به شمال عراق بود. تحرك گروهك‌هاي تجزيه‌طلب در دهه1390 با دلارهاي نفتي عربستان‌سعودي و كمك‌هاي اطلاعاتي سرويس‌هاي جاسوسي مختلف مجدداً زياد شد. رصدهاي اطلاعاتي نشان داد جلسه مشتركي بين سران چند گروه ضد‌انقلاب و با حضور عوامل اطلاعاتي سرويس‌هاي خارجي در منطقه‌اي به نام قلعه دموكرات در كردستان عراق برنامه‌ريزي شده بود كه هدف حمله موشكي از سوي ايران قرار گرفت. اين عمليات در شهريور1397 صورت گرفته و چهره‌هاي شاخص رده‌هاي فرماندهي گروهك‌هاي حاضر و میهمانان خارجي آنها يكجا به درك واصل شدند. در اين عمليات از موشك‌هاي فاتح110 استفاده شد. كمي بعد يك گروهك جدايي‌طلب با حمايت و آموزش داعش در جريان رژه نيروهاي مسلح در 31شهريور ماه در اهواز اقدام به حمله مسلحانه كرد كه به شهادت تعدادي از سربازان و مردم منجر شد. در فاصله كوتاهي پس از آن در مهر ماه 1397 مجدداً يگان موشكي نيروي هوافضاي سپاه مأمور حمله به مراكز آموزشي اين گروه در شرق سوريه شد. نكته جالب توجه اين بود كه مراكز مذكور در فاصله چند‌كيلومتري پايگاه‌هاي غيرقانوني ارتش تروريستي امريكا در مرز عراق و سوريه بود. سپاه البته در عمليات مذكور علاوه بر موشك‌هاي بالستيك سوخت جامد ذوالفقار از پهپادهاي بال پرنده شاهد و بمب‌هاي نقطه‌زن سديد هم استفاده كرد. شهيد حاج قاسم سليماني در عمليات‌هاي موشكي عليه داعش هم در هماهنگي‌هاي كلان و بررسي‌هاي اطلاعاتي نقش داشته و هم بر روند عمليات نظارت داشت، اما دست تاريخ، اقدام متقابل در پاسخ به ترور او را علت عمليات موشكي بعدي قرار داد.
شرح عمليات حاج قاسم سليماني
در ساعت01:20 بامداد عمليات موشكي سپاه به نام عمليات شهيد سليماني و با رمز مقدس يازهراء با شليك موشك‌هاي مايل پرتاب فاتح-313 با برد بيشينه 500كيلومتر و موشك‌هاي عمود پرتاب بالستيك قيام از دو منطقه در كرمانشاه و لرستان آغاز شد. چند دقيقه بعد موشك‌ها شليك شد و به گفته افراد حاضر در پايگاه هدف، حوالي ساعت 01:34 اولين موشك به پايگاه اصابت كرد. در مدت كوتاهي ساير موشك‌ها نيز به اهداف خود اصابت كردند. كمي بعد سپاه موج دوم حمله را انجام داد كه نهايتاً نزديك به ساعت3 بامداد موشك‌باران عين‌الاسد به پايان رسيد. این پايگاه دشمن در 185كيلومتري شمال غرب بغداد و 290كيلومتري شرق پايگاه‌هاي اچ-3 در منتهااليه غرب كشور دوست و برادر عراق قرار دارد. اين پايگاه هوايي كه داراي دو باند پروازي اصلي و دو خزشراه به طول 4هزارمتر است در فاصله 275كيلومتر از نزديك‌ترين نقطه مرز ايران قرار دارد، اما سپاه با استفاده از موشك‌هايي با برد بيشينه 500 و 800كيلومتر كه به معني امكان شليك تا 225كيلومتر براي موشك فاتح- 313 و تا 525كيلومتر براي موشك قيام از داخل خاك ايران بود، اقدام به غافلگير كردن دشمن و پنهان کردن گسترش پرتابگرها از ديد دشمن نمود. بديهي است هرچه موضع پرتاب به مرز نزديك‌تر انتخاب مي‌شد، بيشتر تحت اشراف اطلاعاتي ماهواره‌ها و پهپادهاي شناسايي و جاسوسي امريكا قرار مي‌گرفت و احتمال يافتن آنها قبل از پرتاب بيشتر مي‌شد. در نشست خبري سردار حاجي‌زاده، فرمانده نيروي هوافضاي سپاه پس از عمليات اعلام شد 13موشك عليه شش هدف اصلي در اين پايگاه به كار گرفته شد. دو موشك بر اثر نقص فني در داخل خاك ايران سقوط کرد كه ضريب اطمينان حدود 85درصد را نشان مي‌دهد كه عدد مناسبي است، خصوصاً اگر با قابليت اطمينان 60 تا 70درصدي موشك‌هاي كروز امريكايي شليك شده به سوريه در سال‌هاي جنگ داخلي اين كشور مقايسه شود.
موشك‌هاي مورد استفاده
موشك سوخت جامد فاتح- 313 كه در 31مرداد 1394 رونمايي شده بود، با برد 500كيلومتر و موشك قيام كه نسل اول آن در شهريور1389 معرفي شده بود، دو سلاح مورد استفاده در اين عمليات بودند. موشك فاتح 313 با كمترين افزايش ابعاد نسبت به نسل قبل يعني فاتح110، حدود 67درصد برد بيشتر را توأم با حفظ دقت نقطه‌زني كسب كرده كه بيشتر وامدار استفاده از نسل جديد سوخت جامد و بدنه سبك با مواد مركب است كه سرعت آن را هم به حدود پنج ماخ مي‌رساند. موشك 11متري قيام در ميانه دهه1390 به كلاهك جداشونده با قابليت هدايت تا لحظه اصابت مجهز شده و در نتيجه به قابليت نقطه‌زني رسيد. اين موشك قبلاً در عمليات موشكي عليه داعش نيز مورد استفاده قرار گرفته بود. اين موشك نيز با بهره‌گيري از فناوری‌هاي جديد، بدون افزايش قطر و با اندكي تفاوت طول و وزن نسبت به موشك سوخت مايع شهاب-2 كه برد 500كيلومتر داشت، ساخته شد اما با 60درصد برد بيشتر.
عمليات همزمان جنگ الكترونيك
به گفته سردار حاجي‌زاده، فرمانده نيروي هوافضاي سپاه همزمان با عمليات موشكي، اخلال الكترونيكي گسترده روي پهپادهاي امريكايي متعدد پروازكننده در اطراف پايگاه عين‌الاسد توسط سپاه به اجرا درآمد كه سبب قطع ارتباط لينك‌هاي ارسال داده آنها شد كه تصاوير مراقبتي خود را به طور مستقيم به پايگاه‌هاي فرماندهي ارتش امريكا در خاك اصلي اين كشور از طريق ماهواره‌ها و البته مبدأ پرواز يعني عين‌الاسد ارسال مي‌كردند. همچنين به گفته سرلشکر سلامي، فرمانده كل سپاه پروازهاي پرتعداد هواپيماهاي جنگنده و پهپادهاي امريكا در نواحي نزديك مرز ايران از خليج‌فارس تا نواحي نزديك به شمال غرب كشور با اجراي يك جنگ الكترونيك گسترده مورد حمله قرار گرفت كه موجب تخليه منطقه و حتي فرود برخي از آنها در پايگاه‌هاي خود شد. هر يك از اين هواپيماهاي جنگنده كانديداي پرتاب موشك‌هاي كروز هواپرتاب و بمب‌هاي دورايستا بودند كه مي‌توانست در پاسخ احتمالي امريكا به هجوم موشكي سپاه نقش ايفا كند. به گفته سردار حاجي‌زاده از روزهاي قبل عمليات به دليل اينكه امريكايي‌ها احتمال بالايي مي‌دادند كه حمله‌اي از سوي ايران رخ دهد، هواپيماهاي شناسايي- رزمي بدون سرنشين را بعضاً تا 12فروند روي آسمان عراق در نواحي مجاور پايگاه‌هاي امريكايي براي مراقبت دائمي به پرواز درآورده بودند. اين امر براي رصد هر گونه تهديد نظامي خصوصاً حملات زميني انجام مي‌شد. اين پهپادها در نوع MQ- 9 ريپر و MQ- 1C گِرِي ايگل مجهز به موشك‌هاي هوا به سطح نيز براي اجراي عمليات رزمي هستند. يكي از احتمالات مطرح نزد امريكايي‌ها احتمال صورت گرفتن حمله زميني به پايگاه توسط گروه‌هاي مقاومت عراقي بود، از اين رو پهپادهاي مسلح امريكايي و چندين تيم تأمين زميني دستور داشتند به محض رؤيت تهديدات با آنها از فواصل دور درگير شوند. در زمان اجراي عمليات شهيد سليماني، يعني همان هجوم موشكي سپاه، هفت فروند از پهپادهاي فوق در حال پرواز در آسمان منطقه بودند. سپاه با اجراي يك عمليات موازي، اقدام به قطع ارتباط داده اين پهپادها با پايگاه هدايت خود کرد، در نتيجه عملاً امريكايي‌ها چشمان خود را در آسمان از دست دادند. اين امر هم سبب بروز مشكل در تشخيص مسير موشك‌هاي ايراني و هم رصد پايگاه براي اطلاع از محل برخورد و ارزيابي سريع حجم خسارت‌ها در دقايق پس از عمليات شد. با پايان يافتن عمليات و تسلط مجدد امريكايي‌ها به پهپادهاي‌شان پس از ساعت‌ها، فيلم‌هاي ذخيره‌شده توسط آنها از حمله موشكي سپاه به پايگاه عین‌الاسد ابهت حمله برق‌آساي موشك‌هاي ايراني و حجم انفجاري بالاي آنها را نشان داد.
دستاوردهاي نظامي عمليات
تصوير ماهواره‌اي منتشرشده توسط منابع غربي از پايگاه عين‌الاسد پس از تهاجم ايران، گوياي دقت كم‌نظير موشك‌هاي ايراني بود. تعدادي از سوله‌ها و ساختمان‌هاي اين پايگاه در بخش تحت اختيار امريكا از بين سوله‌ها و ساختمان‌هاي متعدد مورد اصابت قرار گرفته بود.
به طور كلي اين اهداف شامل محوطه استقرار بالگردهاي رزمي آپاچي، محوطه استقرار بالگردهاي پشتيبابي بلك هاوك، محوطه استقرار پرنده‌هاي عمليات ويژه تيلت روتور V- 22 و نيز سوله استقرار پهپادها، اتاق عمليات پايگاه و مركز كنترل عمليات پهپادي در اين پايگاه بود، اما نكته محرمانه مانده، علت انتخاب يك سوله يا ساختمان خاص از بين چند سوله و ساختمان مجاور هم بود. احتمالاً عوامل نفوذي و شناسايي سپاه از قبل اطلاعات دقيقي از ماهيت ساختمان‌هاي اين پايگاه كسب كرده و در طبقه‌بندي اهداف مختلف در آن كارهاي اطلاعاتي و جاسوسي كافي انجام داده‌اند.
به گفته ژنرال كنت مكنزي، فرمانده سنتكام كه شخصاً فرماندهي عمليات ترور شهيد سليماني را هم بر عهده داشت، ارتش تروريست امريكا دقت موشك‌هاي ايراني را در عمليات‌هاي قبلي رصد كرده بود اما با اصابت اين موشك‌ها به پايگاه امريكايي‌ها آنها دقت بالاي موشك‌هاي ايراني را از نزديك لمس كردند. به طور كلي اثبات مجدد دقت كم‌نظير و قابليت اطمينان بالاي موشك‌هاي ايراني براي كارشناسان دنيا، انهدام آشيانه‌هاي مهم پشتيباني از عمليات نظامي هواگردها و انهدام مركز فرماندهي و كنترل عمليات پهپادي در اين پايگاه را مي‌توان از رئوس دستاوردهاي نظامي اين عمليات دانست.
دستاوردهاي راهبردي
اما مهم‌تر از دستاوردهاي نظامي، ارزش راهبردي عمليات شهيد سليماني است. با توجه به شليك 13موشك از دو منطقه، بايد گفت كه اين عمليات، دو برابر بزرگ‌تر از هر یک از سه عمليات موشكي قبلي سپاه در چند سال پيش از آن بوده است كه شامل دو عمليات عليه داعش و يك عمليات عليه تروريست‌هاي كومله و دموكرات مي‌شود.
در تعريف اهداف اين عمليات، گرفتن تلفات حداكثري از ارتش تروريستی امريكا در اولويت نبوده است بلكه انهدام اهداف حياتي و تجهيزات مهم در اين پايگاه به منظور نشان دادن ضرب‌شست واقعي و رساندن پيام پرهيز از حماقت‌هاي بيشتر مدنظر بوده است. با وجود اين انجام دهها سورتي پرواز بالگردهاي ترابري نيمه‌سنگين و سنگين به سمت بغداد، پرواز دست‌كم يك هواپيماي غول پيكر ترابري C- 17 با مأموريت ثبت‌شده بيمارستاني از منطقه به سمت پايگاه امريكا در آلمان و 9 سورتي پرواز هواپيماهاي ترابريC-130 هركولس از پايگاه عين‌الاسد به سمت پايگاه‌هاي ديگري در منطقه نشان از حجم مجروحان عمليات هجومي ايران به پايگاه دشمن در كشور دوست و برادر عراق دارد.
شكست ابهت امريكا و نشان دادن ضربه‌پذيري اين ارتش، شايد بزرگ‌ترين دستاورد عمليات موشكي قاسم سليماني باشد، زيرا تا پيش از آن تنها عراق در بحبوحه جنگ اول خليج‌فارس چند موشك اسكاد به سمت پايگاه امريكا در ظهران عربستان شليك كرده بود كه برخورد اتفاقي يكي از اين موشك‌ها به آسايشگاه سربازان سبب كشته شدن تعدادي از آنها شد، اما جمهوري اسلامي ايران در شرايطي كه در ثبات حكومتي و عدم‌فشار يك جنگ خارجي به سر مي‌برد، براي نمايش وجود اراده استفاده از سلاح حتي عليه دشمني به قدرت امريكا و پيشگيري از خباثت‌هاي بعدي آن و فروريختن هيمنه و ابهت ارتش تروريست امريكا براي گروه‌هاي مقاومت منطقه با اثبات وجود اشراف اطلاعاتي بالا به اماکن حساس و حياتي داخل پايگاه دشمن عمليات شهيد سليماني را انجام داد. حركت‌هاي متعدد بعدي گروه‌هاي مقاومت عليه ارتش امريكا كه تا همين امروز هم ادامه دارد، به بركت اين عمليات و شكستن وجهه ارتش امريكا صورت مي‌گيرد.
بازتاب‌ها و واكنش‌ها
وزارت دفاع امريكا ساعتي پس از اصابت موشك‌ها، حمله موشكي سپاه پاسداران به دو پايگاه خود در عراق را تأييد كرد. اغلب رسانه‌هاي خارجي در خبرهاي خود پايگاه عين‌الاسد امريكا را كه هدف حمله موشكي ايران قرار گرفته است مهم‌ترين پايگاه نظامي امريكا در عراق معرفي كردند.
دونالد ترامپ كه در روزهاي پس از شهادت سردار سليماني ايران را به تلافي در صورت حمله به امريكايي‌ها تهديد مي‌كرد، در واكنش به اين حمله يك نشست بحران را در كاخ سفيد تشكيل داد، اما خروجي جلسه امريكايي‌ها اين شد كه از ادامه درگيري صرف نظر و صراحتاً اعلام كردند به دنبال پاسخ مجدد نيستند و برخلاف آنچه پيش‌تر اعلام شده بود، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور امريكا آن شب نطق تلويزيوني نداشت. در كنار دولت امريكا ليندسي گراهام، سناتور متحد دونالد ترامپ هم خواهان كاهش تنش و ندادن پاسخ به حمله انتقام‌جويانه ايران شد.
لازم به ذكر است به گفته فرماندهان سپاه، طرح‌هاي آمادگي كامل و مقابله براي دو موج بعدي حمله به امريكايي‌ها نيز روي ميز بود. موج دوم با چند صد فروند موشك در صورت حماقت مجدد امريكا براي يك بازه دو روزه و موج سوم با چند هزار فروند موشك براي يك جنگ محدود حدود يك هفته‌اي.
اما بازتاب حملات انتقام‌جويانه و قدرتمندانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي عليه امريكا و حمله موشكي ايران به مهم‌ترين پايگاه‌هاي نظامي امريكا در عراق در واكنش به ترور سردار سليماني تا چند روز در صدر اخبار رسانه‌ها قرار داشت. با توجه به ضربه حيثيتي وارد‌شده بر ارتش تروريستي امريكا در عمليات شهيد سليماني، امريكايي‌ها با سانسور شديد خبري در وهله اول و سپس انتشار كنترل‌شده اخبار سعي در پرهيز از ايجاد جو رواني شكست و خسارات و تلفات ارتش خود در اين عمليات مهم داشتند. در نهايت با جمع كردن برخي بقاياي عمليات و تخليه مجروحان كه با هواپيماها و بالگردها در همان دقايق اوليه تا صبح صورت گرفت، يك خبرنگار از رسانه وابسته به دولت امريكا اجازه تصويربرداري از پايگاه را پيدا كرد كه نشان از حجم بالاي قدرت تخريب موشك‌هاي ايراني داشت.
هرچند تا مدت‌ها حضور امريكايي‌ها در پايگاه‌هاي متعدد در اطراف ايران به عنوان اهرمي براي فشار بر سياستمداران ايراني استفاده مي‌شد اما تلاش مخلصانه رزمندگان موشكي سپاه و صنعت دفاعي سبب شد پايگاه‌هاي امريكايي در اطراف ايران به نقطه ضعف آنها تبديل شود، چون حاصل زحمات شبانه‌روزي متخصصان داخلي سبب شد نقطه قوت ايران حملات موشكي آن باشد. امروزه توان موشكي كشور با رسيدن به موشك‌هاي هايپرسونيك با قابليت مانورهاي متعدد به نقطه‌اي رسيده است كه انواع پدافندهاي ضدموشكي دشمن هم قابليت مقابله با اين فناوري را ندارد، در نتيجه حملات برق‌آساي موشكي ايران باز هم تا سال‌ها برگ برنده مجموعه نظامي كشور خواهد بود.
