جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، همانگونه که از نام آن پیداست، به «تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» پرداخته است. مجموعه گفتگوهای این اثر، از سوی محمدحسن روزیطلب و محمد رحمانی انجام شده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی به انتشار آن همت گماشته است. تارنمای ناشر در معرفی این مجموعه، به نکات پی آمده اشارت برده است:
«اگر مدعی شویم که یکی از ارکان خروش مردم طی چند دهه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، سرخوردگی در حوزه سیاست خارجی بوده است، سخن گزافی نگفتهایم. آنچنان که شعار استقلال در کنار آزادی، تبدیل به مهمترین شعار جمهوری اسلامی شد. سرخوردگی ایرانیان در مواجهه با قدرتهای منطقهای و فرا منطقهای، از قاجاریه آغاز شد. آنچنان که دیپلماتهای ما آموختند تا در مقابل قدرت بیشتر، به جای تاکتیک و نرمش کرنش کنند تا کشور دچار تضرر بیشتر نشود! از قراردادهای ترکمانچای و گلستان تا تعیین تکلیف و پذیرفتن انواع اولتیماتومهای خارجی، سکوت در برابر توهین بیگانگان به اعتقادات هممیهنان و حتی اشغال ایران توسط متفقین، این سیاست بر دستگاه سیاست خارجی ما حکمفرما بود. کار به جایی میرسید که حتی سیاستمداران ایرانی برای حل مشکلات داخلی و خارجی و افزایش تأثیرگذاری منطقهای و بینالمللی به جای تکیه بر داشتههای ملی، دست به دامن نیروی سوم میشدند! از ارسال نامه به ناپلئون و درخواست کمک از وی تا استعانت جویی از لیاخوف روسی تا تغییر موضع ۱۸۰ درجهای از انگلیس به آلمان و بالعکس و اجرای بند به بند نسخه امریکایی تا...! بسیاری میپنداشتند که وادادگی ایران در مقابل بیگانگان و این دست سیاستها با پیروزی انقلاب اسلامی به نقطه آخر رسیده است. انتظار میرفت انقلابیون در قامت دیپلماتهایی باهوش و بادرایت، با آزمون و خطا به الگویی نو از راهبرد سیاست خارجی برسند. اما سالها بعد از پیروزی انقلاب، یکی از مسئولان ارشد نظام که سالها وظیفه مدیریت پروندههای حساس را به عهده داشته است و در مقطعی از تأثیرگذارترین افراد در تبیین سیاست خارجی کشور به حساب میآمد، بارها در مصاحبهها و حتی کتاب خاطرات خود تأکید میکند: امریکا بنز، اروپا پیکان و کشورهای عدم تعهد دوچرخه هستند و نگذاشتند ما سوار بنز شویم؟! یعنی باز هم همان نگاه دیپلماسی قجری و تکیه به نیروی سوم! گویا مسئولانی نظیر ایشان تا به حال به سر در وزارت خارجه نگاهی نیفکندهاند که شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی را ببینند! البته همین دیپلماتهای قجری همواره کوشیدهاند تا دیپلماسی حرفهای را موجب بدبختی یک ملت و جنگ و بحران معرفی کنند تا در سایه ایجاد هراس به بقای این نوع از دیپلماسی که مختص کشورهای جهان سوم است، کمک کنند. این در حالی است که دیپلماسی حرفهای به معنی حرکتهای رادیکال و شتابزده نیست، بلکه تضمینکننده پیشرفت استقلال و قدرت یک ملت در سایه صلح و دوستی است. مجموعه پیشرو مصاحبهها و گفتگوهایی با متصدیان سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که با پیروزی انقلاب در دستگاه سیاست خارجی منشأ اثر بودند. از لابهلای مصاحبهها، نحوه شکلگیری سیاست خارجی ایران، موضع کشورهای مختلف در قبال جمهوری اسلامی ایران، فعالیت سفرا برای رساندن پیام انقلاب به اقصی نقاط جهان و فراز و نشیبهای سیاست خارجی در زمان جنگ تحمیلی، دولت سازندگی، دولت اصلاحات و دوره حاکمیت اصولگرایان روشن میشود....»