جوان آنلاين: کشورهای
منطقه خلیج فارس در صدد تقویت بنیه و قدرت نظامی خود هستند ودر این چارچوب با وجود
کاهش بهای نفت در ماههای اخیر، همچنان بر افزایش بودجه نظامی خود تاکید دارند. در این زمینه عربستان
سعودی پیشتاز است. در واقع گزارشها از تداوم هزینه های هنگفت نظامی آل سعود در عربستان
حکایت دارد و در این راستا مقامات عربستانی بودجه نظامی این کشور را در سال 2014 میلادی
باز هم نسبت به سال قبل ازآن افزایش دادند.
بدین
ترتیب بودجه نظامی عربستان در سال 2014 با رشد 21 درصدی نسبت به سال 2013 میلادی به
مرز 81 میلیارد دلار رسید.عربستان درحالی در سال 2014 بودجه نظامی خود را افزایش داد
که قیمت نفت طی ماههای پایانی این سال شاهد افت چشمگیری بود. موسسه سیپری (SIPRI) با انتشار گزارشی در خصوص بودجه نظامی
سالیانه کشورها، اعلام کرده بود عربستان در سال 2013 میلادی با افزایش 14 درصدی بودجه
نظامی خود در مقایسه با سال 2012 و رساندن آن به 67 میلیارد دلار بیشترین هزینه را
در بخش نظامی در میان کشورهای خاورمیانه داشته است.
این
موسسه همچنین اعلام کرد که عربستان سعودی در سال 2013 در جایگاه چهارمین کشور جهان
از لحاظ هزینه های نظامی قرار گرفت و تنها سه کشور آمریکا، چین و روسیه بالاتر از
آن قرار گرفتند.بر اساس گزارش این موسسه بودجه نظامی عربستان در 10 سال اخیر بیش از
دو برابر رشد داشته است.در بین واردکنندگان سلاح، هند با خرید 15 درصد از کل تسلیحات
در جایگاه نخست و پس از آن عربستان سعودی و چین با خرید 5 درصد به ترتیب در جایگاه‌های
دوم و سوم قرار گرفتند.
بزرگترین
خریدارتسلیحات در سال 2014
این در
حالی است که بر اساس گزارش یک شرکت آمریکایی فعال در زمینه بازارهای جهانی موسوم
به "آی اچ اس"، عربستان سعودی
در سال 2014با پیشی گرفتن از هند، رتبه اول واردات تسلیحاتی در جهان را به خود اختصاص
داد. بر اساس گزارش این شرکت آمریکایی مستقر در ایالت کلرادو، ارقام نشان می‌دهد میزان
واردات تسلیحات عربستان سعودی در سال ۲۰۱۴ با ۵۴ درصد افزایش به مبلغ 5 /6 میلیارد
دلار رسید در صورتی که هند 8 /5 میلیارد دلار سلاح وارد کرده است.بر اساس گزارش مذکور
با توجه به ارقام موجود، میزان خرید تسلیحات توسط عربستان سعودی در سال جاری میلادی(۲۰۱۵)
به 8 /9 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت که در مقیاس جهانی از هر ۷ دلار تسلیحات در
جهان، یک دلار آن به ریاض اختصاص می‌یابد.
تاکید
بر روند موجود
چندی پیش وزیر دفاع جدید عربستان از تلاش در راستای تقویت
توان دفاعی این کشور خبر داد.محمد بن سلمان بن عبدالعزیز وزیر دفاع جدید که از فرزندان
ملک سلمان پادشاه عربستان است در دیدار با برخی مقامات ارشد نظامی سعودی از تلاش برای
تقویت توانمندی دفاعی این کشور سخن گفت.تاکید وزیر دفاع عربستان بر تقویت بنیه دفاعی
این کشور در حالی است که این کشور در سال های اخیر با خرید هنگفت تسلیحات از کشورهای
غربی از جمله آمریکا، همواره یکی از بزرگترین خریداران سلاح در جهان بوده است.
این
خریدها در حالی صورت می گیرد که این کشور هیچگاه مورد تعرض خارجی قرار نگرفته است.فروش
میلیاردی تسلیحات به عربستان بعنوان بزرگترین کشور وارد کننده سلاح در حالی است که
بسیاری از این تسلیحات بدلیل تکنولوژی پیشرفته در زرادخانه این کشور بلااستفاده مانده
است زیرا عربستان نیروی انسانی متخصص در این زمینه ندارد.بخشی از این تسلیحات به اذعان
مقامات عربستانی از جمله شاهزاده سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان در اختیار گروه
های مخالف در برخی از کشورهای منطقه ازجمله سوریه و عراق قرار گرفته است.
نابسامانی
اقتصادی
انتشار گزارش
درباره هزینه های میلیاردی تسلیحاتی عربستان درحالی است که سازمان جهانی توسعه انسانی
چندی پیش اعلام کرده بود که باوجود درآمدهای میلیاردی نفتی عربستان، حدود هفتاد درصد
مردم این کشور از شرایط اقتصادی و اوضاع نابسامان این کشور ناراضی هستند. در گزارش
سازمان جهانی توسعه انسانی آمده است، در حالی که تولید نفت عربستان در سال 2013 به
9 میلیون و 800 هزار بشکه در روز افزایش یافت و از این بابت 55 میلیارد دلار دیگر به
درآمدهای این کشور اضافه شد، اما 5 میلیون نفر از اتباع عربستان در فقر و حدود ده میلیون
تن دیگر در شرایط نامناسب اقتصادی به سر می برند.افزایش خریدهای تسلیحاتی عربستان در
سال های اخیر در حالی ادامه دارد که این کشور، با گسترش فقر و بیکاری فزاینده ای مواجه
است و ادامه این روند در دو سال گذشته اعتراضات عمومی را نیز در سراسر این کشور به
دنبال داشته است.
دلایل
خریدهای تسلیحاتی
منطقه
خلیج فارس بازاری مهم برای برخی از پیشرفتهترین سیستمهای تسلیحاتی موجود در
بازارجهانی سلاح به شمار میرود. این مسئله تا حدی به دلیل مسابقه تسلیحاتی بین
اعضای شورای همکاری خلیج فارس (بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده
عربی) است که هر کدام نگران عقب ماندن از همسایگان خود هستند. در عین حال این
کشورها با بزرگنمایی و ادعای وجود تهدیدات امنیتی از جانب ایران با خرید های
تسلیحاتی عظیم و همپیمانی با کشورهای برون منطقه ای مانند آمریکا قصد دارند تا از
دیدگاه خود، از امنیتشان پاسداری نمایند. در واقع مساله ایران هراسی از دلایل مهم
خریدهای نظامی قابل ملاحظه کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان سعودی
محسوب می شود.
این
مساله در یک سال اخیر و از سر گیری
مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 پر رنگتر شده است. رهبران سعودی از اين هراس
دارند که در صورت نوعی توافق هسته ای بين غرب و ايران ، ضمن افزایش قدرت و نفوذ
منطقه ای ایران ،متحدان منطقه ای ايران از رژيم سوريه گرفته تا گروههايی مثل حزب الله
لبنان تقویت شوند. برخی از مقامات عربستان حتی در مصاحبه های علنی خود چنين نگرانی
را بيان کرده و می گويند که بهبود مناسبات بين تهران و واشنگتن ممکن است به قيمت تضعيف
کشورهای عربی و به خصوص کشورهای عربی حوزه خليج فارس تمام شود.
جمع
بندی
سياست خصمانه
عربستان نسبت به ايران به خصوص بعد از تحولات منطقه و جنبش های مردمی در سال 2011، تشديد
شده است. این جنبش ها، رياض را در وضعيتي چالشي قرار داد و اين كشور در وضعيتي قرار
گرفت كه بيم سرايت اعتراضات به داخل مرزهايش مي‌رفت. با اين حال، تحولات دوسال اخير
در كشورهايي مانند مصر و کنار رفتن اخوان‌المسلمين از قدرت و وجود فرصت مناسب برای مداخله در سوریه، لبنان
و عراق از طریق گروههای تروریستی تکفیری، عربستان
را يك بار ديگر وارد متن تحولات خاورميانه كرد.
عربستان
در كشوري مانند سوريه به شدت فعال شد و ظرفيت نفوذ خود بر گروه‌‌هاي تکفیری را به نحوي
كم‌سابقه در خدمت اثر‌گذاري بر تحولات خاورميانه گذاشت. چنين روندي منجر به اين شد
كه رياض دستور كار علني كردن رويارويي با ايران و گسترش نفوذ خود را در پيش بگيرد.
در این راستا اقداماتی مانند فرماندهی نیروی مشترک نظامی شورای همکاری خلیج فارس
،گسترش دخالت در کشور های منطقه بویژه سوریه وعراق، خریدهای نظامی هنگفت دهها
میلیارد دلاری و نیز پیشنهاد ناکام تشکیل اتحادیه همکاری خلیج فارس از سوی عربستان
صورت گرفته است.با این حال شواهد حاکی از آن است که خریدهای نظامی بیش از آنکه موجب افزایش امنیت
ریاض شود، صرفا باعث تقویت مسابقه تسلیحاتی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ،
حضور فزاینده شرکتها و مستشاران غربی در این کشورها و فقر فزاینده در عربستان
سعودی شده است. . در واقع
عربستان بدون اینکه در پنج دهه گذشته از سوی دشمن خارجی تهدید شود دهها میلیارد دلار
سلاح خریداری کرده است آن هم در شرایطی که بیشتر سلاح های خریداری شده برای ارتش عربستان
نه تنها کارایی لازم را ندارد بلکه برای سرویس و نگهداری آن نیز سالانه میلیاردها دلار
هزینه می شود.
دکتر سید
رضا میرطاهر
