خلق پول فراملی با بهرهمندی از فضای مجازی حالا دیگر یک الزام است؛ در دنیای امروز با پیشرفت ارتباطات و فناوری اطلاعات دیگر رقابت اقتصادی تنها در حوزههای مالی و بانکی نیست. چند سالی میشود پول مجازی وارد حوزه مبادلات بینالمللی شده و توانسته برخی از معادلات جهانی را در حوزههای بانکی و مالی به هم بزند. همین ماجرا هم موجب شده تا ارزهای دیجیتالی در کنار برخی آسیبها به راهحلی برای دورزدن تحریمها و سلطهگری نظامهای غربی و امریکا بر حوزه نقل و انتقالات مالی شود. بر همین اساس ایران بنا دارد تا در عرصه عرضه ارز دیجیتال وارد شود و از این مسیر قدرت اقتصادیاش را گسترش دهد، اما در این مسیر نیز به رغم وجود توان فنی چالشهای سیاسی وجود دارد. با این همه پایگاه تخصصی بیتکوین استرالیا در گزارشی فاصله ایران تا دستیابی به ارزهای دیجیتال را تنها یک گام دانسته است.
عرضه ارز دیجیتال اواخر سال گذشته بود که از سوی وزیر جوان دولت دوازدهم رسانهای شد. محمدجواد آذری جهرمی، در اسفند سال گذشته در گفتوگو با «جوان» درباره ارز دیجیتال اینگونه توضیح داد: یکی از شاخههای فعالیت فایننشال تکنولوژی ارزهای دیجیتال است که بروز و ظهور هم دارد و برخی از این ارزها همچون بیتکوین در دنیا خریدوفروش میشود و مردم کشور ما هم به این خریدوفروش وارد شدهاند. برخی از پذیرندهها در دنیا آن را به رسمیت میشناسند و معاملاتشان را با آن انجام میدهند و مردم کیف پولی بر مبنای آن دارند. بنا به تأکید وی، پیادهسازی این ارز نیاز به پژوهش و بررسی دارد و این کار با همکاری پژوهشگاه پولی - مالی بانک مرکزی آغاز شده است. اما بعد از این کمتر صحبتی از ارز دیجیتال به میان آمد، هر چند تلاشها در این مسیر آغاز شده است.
راهاندازی ارز دیجیتال
پایگاه تخصصی بیتکوین استرالیا در اینباره نوشت: ایران تا راهاندازی اولین ارز دیجیتال این کشور، یک قدم فاصله دارد. این ارز بدون نام، به پشتیبانی ریال ایران منتظر تصویب نهایی بانک مرکزی ایران قبل از توزیع در بانکهای سراسر کشور است.
سیدابوطالب نجفی، رئیس شرکت طراح و منتشرکننده این ارز اطمینان داد که به زودی راهاندازی میشود. در مرحله اول، زیرساخت بانکداری بلاکچین (زنجیره بلوکها) به بانکهای اقتصادی ایران داده میشود تا از آن به عنوان یک ابزار پرداخت در معاملات و واریزهای بانکی استفاده شود. مانند بیتکوین (یک ارز دیجیتال و رمزپایه) و سایر ارزهای مجازی، ارز دیجیتال ایران هم برای ذخیره معاملههای مالی در بلاکچین عمل میکند.
ولی برخلاف بیتکوین ارز دیجیتال ایران به شدت توسط دولت کنترل میشود. پشتوانه این ارز مجازی، وابسته به بانک مرکزی ایران است و تحت نظارت دولت عمل میکند.
دور زدن تحریمها با ارز دیجیتال از ایده تا واقعیت
برخی تحلیلهای بر این است که ایران با این ارز دیجیتال معاملات بانکی را انجام میدهد تا تحریمهای اقتصادی ترامپ را دور بزند. مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک درباره ادعای دریافت پول نفت و کالاهای صادراتی در زمان تحریم از طریق ارزهای دیجیتال و دورزدن تحریمها معتقد است: به رغم آنکه از نظر فنی این امکان وجود دارد، اما بخش بزرگی از چالشهای مرتبط با ادعای عبور از تحریم و دورزدن آنها با استفاده از ارزهای دیجیتال و فناوری زنجیره بلوک در حوزه تعاملات سیاسی است؛ چراکه در این نوع از مبادلات مالی بینالمللی و در این حجم از تبادلات، پروتکلها و قوانین سختگیرانهای وجود دارد که استفاده از رمزارزها جوابگوی آنها نخواهد بود؛ به عنوان مثال در صورت عبور حجم مبادلات از یک میزان مشخص، کل تبادل مشمول فرآیند مدیریت ریسک پولشویی و لزوم شفافیت در زمینه بانکی یا همان KYC میشود.
وی سد دیگری را که در این مسیر وجود دارد فاصله بانکداری کنونی کشور با بانکداری دیجیتال میداند و میافزاید: پیادهسازی زیرساخت و بهکارگیری فراگیر فناوری زنجیره بلوک در زیرساخت صنعت بانکی ایران حداقل به ۱۰سال زمان نیاز دارد؛ زیرساختی که از آن صحبت میکنیم تمامی خدمات بانکی با استفاده از زنجیره بلوک را شامل میشود و منظور از آن ارائه یک خدمت خاص بر بستر این فناوری نیست.
مهلت راهاندازی ارز دیجیتال
در ادامه فشارهای سیاسی، سرویس مالی سوئیفت ایران را کنار گذاشته است. این یعنی ایران از یک سیستم مالی بر مبنای دلار و تمام مزایای همراه آن بیرون آمده است.
سوئیفت سیستم عصبی مرکزی دنیای مالی است. وقتی ارتباط بانکهای کشور با این سیستم قطع شود، آن کشور نمیتواند برای واردات و صادرات خود تبادل مالی داشته باشد.
برای کاهش فشار اقتصادی به هشت کشور معافیت شش ماهه از تحریمهای ایران داده شده است. ایران بدون دسترسی به دلار مجبور است برای نیازهای اساسی و کمکهای بشردوستانه معامله پایاپای داشته باشد. ارز دیجیتال ایران باید قبل از انقضای مهلت معافیتها راهاندازی شود.