نگاهی به وقایع چند ماه اخیر نشان میدهد که تهدیدات وزیر خارجه بریتانیا پیش از سفر به تهران ریشه در مقاومت ایران مقابل برخی از درخواستها از جمله آزادی زندانیان دو تابعیتی با جرایم امنیتی دارد.
سفر جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا به تهران حاشیههایی مهمتر از متن آن داشت. صرف نظر از بحثهای مطرح شده در خصوص مشارکت ایران در مذاکرات صلح یمن و برقراری کانال مالی اروپا با ایران از مهمترین نکاتی بود که بنا به اعلام رسانههای غربی در سفر وی به تهران مطرح شده است.
با این حال مصاحبه هانت با نشریه گاردین نشان میداد که بیش از مذاکره، وزیر خارجه بریتانیا به دنبال تهدید علیه ایران بوده است.
ناکامی انگلیسی
هانت در گفتوگو با گاردین به صراحت در این باره به ایران هشدار میدهد و میگوید: اگر ایران بخواهد از شهروندان دوتابعیتی به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کند در این صورت تبعاتی برای ایران وجود خواهد داشت. ما اجازه نمیدهیم که قسر در بروند. آنها باید بفهمند که این وضعیت پایدار نیست. بنابر گزارشها هانت در تهران به طور خصوصی با خانواده نازنین زاغری از جمله دختر و برادر وی دیدار کرده است. وی همچنین قصد داشته است که به ملاقات زاغری در زندان برود که با آن موافقت نشده است. این سخنان هانت به همراه اشاره تلویحی وی به جنگ جهانی اول که ایران در آن درگیر قحطی و بیماری شد، کلکسیونها تهدیدهای هانت را تکمیل کرده است.
این رفتار هانت را میتوان بازتابی از ناکامیهای وزارت خارجه بریتانیا در حل مشکلات خود با تهران دانست. مدتهاست که مقامات انگلیسی در دیدار با مقامات ایرانی بر آزادی زندانیان امنیتی خود در ایران تأکید میکنند. با این حال تاکنون تجربه نشان داده بریتانیا بدون هیچ هزینه خاص و تنها با تکیه بر تهدیدات لفظی با ایران به یک معامله برد و باخت دست پیدا کند. طبیعی است که ایران هیچ گاه در مقابل چنین تهدیداتی کوتاه نخواهد آمد.
بریتانیاییها از ایران چه میخواهند
مهمترین زندانی دو تابعیتی بریتانیا در ایران نازنین زاغری یکی از مدیران پروژه تامسون رویترز در ایران است که در سال ۹۵ هنگام بازگشت به بریتانیا بازداشت و به جرم جاسوسی نزدیک به پنج سال بازداشت شد. کمال فروغی ۷۸ ساله نیز به جرم جاسوسی در سال ۹۰ بازداشت شده و به هفت سال زندان محکوم شده است. مهمترین اتهام فروغی در تهران انتقال برخی اطلاعات حساس نفتی به طرفهای خارجی و کمک به اعمال تحریمهای یکجانبه علیه ایران است.
این اتهامات نه تنها در ایران بلکه در هر کشور دیگری میتواند به اتهامات سنگینی منجر شود. کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی وزارت خارجه نیز در گفت و گو با یکی از رسانههای خارجی با اشاره به اعتراضات کشورهای غربی در خصوص بازداشت برخی از ایرانیهای دو تابعیتی به این نکته اشاره کرد که تمام اسناد و مدارک اتهامات این افراد قابل اثبات است و به زودی نیز در اختیار سایر افراد قرار میگیرد. حمید بعیدینژاد، سفیر ایران در بریتانیا نیز با رد اتهام غربیها درباره وجود خطر برای ایرانی دو تابعیتی نوشت: مقامات ایران مکرر اطمینان دادهاند که تابعیت مضاعف به خودی خود جرم یا نقض قانون محسوب نمیشود و کسی به این دلیل مورد پیگرد قرار نمیگیرد. هر روزه صدها ایرانی مقیم انگلیس شامل دارندگان تابعیت مضاعف در امنیت به ایران سفر میکنند.
وی افزود: سرویسهای اطلاعاتی غرب برای دستیابی به مقاصد خود به برخی اتباع دو تابعیتی ایران فشار میآورند. البته اتباع ایران به کشور خود عشق میورزند، اما ممکن است برخی اوقات به تصور اینکه چنین دادههایی محرمانه نیستند، به این امر اقدام کنند. از این رو طبیعی است بریتانیا نتواند هیچ گونه بهانهای برای تبرئه افراد دستگیر شده در ایران داشته باشد.
مطالبات ایران از طرف انگلیسی
در حقیقت برخی از ناظران با اشاره به تجربه تبادل زندانیان ایرانی و لبنانی به این نکته اشاره میکنند که شاید امکان به وجود آمدن تجربه مشابهی بین ایران و انگلستان به خصوص در مورد اموال دو طرف و یا تمهیداتی در خصوص مقابله با تحریمهای یکجانبه امریکا فراهم باشد.
با این حال نگاهی به مطالبات طرف ایرانی به خوبی نشان میدهد که بریتانیا در موقعیتی نیست که بتواند ایران را تهدید کند. در حقیقت اروپاییها و به خصوص انگلیسیها به دلیل تعهدات انجام نشده خود در قبال برجام در موضع مطالبه گری از ایران نیستند. در حالی که اروپا به دنبال این بود تا بتواند با ایجاد یک خط مالی دو جانبه از بار تحریمهای اروپا علیه ایران بکاهد، اما تاکنون و با گذشت نزدیک به شش ماه از تحریمهای یکجانبه هنوز نتوانستهاند به تعهدات خود عمل کنند.
عباس عراقچی روز گذشته در همایش الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه اروپا حتی ناتوان است که SPV ثبت کند، تصریح کرد: چه اروپا بخواهد با ما بازی کند و چه به دلیل فشارهای امریکا و اسرائیل قادر به اجرای تعهداتش نباشد، در نتیجه فرقی ندارد و ما با شرایطی مواجه هستیم که اروپاییها یا نخواسته یا نتوانستهاند کهساز و کار مالی را ایجاد کنند.
از این رو ایران از بریتانیا به عنوان یکی از کشورهای طرف برجام انتظار دارد که هر چه زودتر زمینه برقراری تبادلات مالی دو طرف را فراهم کند و نه اینکه با عصبانیت خواستار آزادی برخی از ایرانیانی باشد که در محاکم داخلی مجرم شناخته شدهاند.
گوشزد یک نکته به طرف مقابل
نکته مهم اینجاست که بریتانیا نه تنها از عمل به تعهدات خود ناتوان بوده بلکه هیچ گاه ارادهای جدی نیز برای عمل به آن نیز نداشته است.
تهدید طرف مقابل علیه ایران نیز همواره نتیجه معکوس داشته و هیچ گاه نتوانسته همکاری تهران را فراهم کند. این نکته باید به صورت جدی از سوی مقامات ایرانی به مقامات اروپایی به خصوص انگلیسیها گوشزد کرده و به صورت عملی نشان دهند که این تهدیدات نتیجهای در برنخواهد داشت.