سرویس اقتصادی جوان آنلاین – محیا حسینی: نرخ سود تسهیلات بانکی بلای جان مردم و واحد‌های تولیدی شده است. گاهی میزان سود وام بانکی آنقدر زیاد می‌شود که صنایع و تولیدی‌هایی که از این وام‌ها استفاده کرده‌اند نسبت به بازپرداخت آن بازمی‌مانند و وقتی به خودشان می‌آیند می‌بینند نه تنها با گرفتن این وام‌ها سودی عایدشان نشده بلکه زیر بار قرض و بدهی رفته و متضرر شده‌اند.
به تازگی بیژن پناهی‌زاده، معاون خانه صنعت، معدن و تجارت کشور با انتقاد از عملکرد بانک‌ها در این زمینه گفته: «در ایران واحد‌های تولیدی ۱۰ برابر دنیا سود بانکی پرداخت می‌کنند و با شرایط تولیدی که در کشور وجود دارد، پرداخت چنین سود‌هایی به بانک‌ها صحیح نیست.»
از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند که در شرایط فعلی، نرخ‌های بالای سود بانکی منطق ندارد و به همین دلیل باید دو کار را همزمان انجام داد، اول اینکه سطح تورم در وضعیت تک‌رقمی پایدار بماند و سپس، نرخ سود تسهیلات بانکی به سمت کاهش برود.
دور باطل تورم، سود سپرده و سود تسهیلات
وحید شقاقی‌شهری، کارشناس حوزه بانک درباره نرخ سود بالای بانکی در کشور به خبرنگار «جوان آنلاین» می‌گوید: «نرخ سود بانکی تابع چندین عامل است که این عوامل دست به دست هم داده و موجب شده‌اند که نرخ سود بانکی نسبت به سایر کشور‌ها چندین برابر بیشتر باشد.»
کارشناس حوزه بانک با اشاره به اینکه نرخ تورم در اقتصاد ایران موجب شده تا بانک‌ها نرخ سود سپرده را بالا ببرند و نرخ سود تسهیلات نیز متناسب با آن افزایش پیدا کرده است، اظهار می‌دارد: «چندین سال است که تورم در کشور بسیار بالا بوده و اعداد بالای ۱۰ درصد را به خود اختصاص داده است. وقتی نرخ تورم در اقتصاد بالا باشد طبیعتا نظام بانکی نیز برای اینکه بتواند سپرده‌های بانکی را جذب کند، مجبور می‌شود که نرخ سود سپرده را بیش از آن‌چیزی که است، تعیین کند و این در حالی است که بانک‌ها نرخ سود تسهیلات بانکی را بالا می‌برد و درنتیجه تولیدکنندگان که از تسهیلات بانکی استفاده کرده‌اند ناچارند تا سود بیشتری را به بانک پرداخت کنند و از آن جهت که هزینه تولید برایشان بسیار گران تمام می‌شود، قیمت کالا‌ها را افزایش می‌دهند و تورم را تشدید پیدا می‌کند. متاسفانه این یک چرخه معیوبی است که اقتصاد کشور را در یک دور باطل انداخته است.»
۲۵ تا ۶۰ درصد منابع و دارایی‌هایی نظام بانکی قفل و منجمد است
شقاقی‌شهری با اشاره به منابع مالی قفل‌شده در بانک‌ها می‌گوید: «در حال حاضر می‌بینیم که نرخ سود بانکی ۱۵ درصد اعلام شده و نرخ سود تسهیلات بانکی ۱۸ درصد مشخص شده است البته در اکثر موارد این نرخ سود بیشتر درنظر گرفته می‌شود. زیرا که بانک‌ها از هر روشی استفاده می‌کنند تا هزینه‌هایشان را تامین کنند. این در حالی است که بین ۲۵ تا ۶۰ درصد منابع و دارایی‌هایی نظام بانکی ما قفل و منجمد است. مثلا بانک‌ها سرمایه‌هایشان را در بخش مسکن وارد کرده‌اند یا درآمدهایشان موهومی بوده است. در نتیجه قفل شدن منابع بانکی آن‌ها به سمت بنگاه‌داری می‌روند و سود بیشتری را بابت تسهیلات دریافت می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «متاسفانه بانک‌ها تبدیل به بنگاه شده‌اند یا تسهیلات ارائه دادند و تضامین کافی برای آن نگرفته‌اند و درنتیجه مطالبات معوق‌شان بالا رفته یا در بخش مسکن سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پول‌هایشان بلوکه شده است. بانک‌ها که با انبوهی از مطالبات معوق گریبان‌گیر هستند وقتی مطالبات معوق بیشتر می‌شود منابع‌شان قفل و از دسترس‌شان خارج می‌شود؛ بنابراین نظام بانکی تمام تلاشش را می‌کند که تسهیلاتش را تا حد امکان بالاتر ببرد و حتی از دستورالعمل بانک مرکزی نیز تخطی کند تا بتواند به‌جبران بخشی از منابعی که منجمد و قفل شده است، درآمدزایی کند.»
این کارشناس حوزه بانکی اظهار می‌دارد: «عوامل دیگری نیز در افزایش سود تسهیلات بانکی تاثیرگذار است از جمله عدم نظارت بانک مرکزی، ضعف نظام نظارتی و همچنین ناترازی نظام بانکی. عدم ثبات مدیریتی در سیستم بانکی، نوسانات اقتصاد کلان که تمام این‌ها به نحوی بالا بودن نرخ سود تسهیلات کمک کرده است.»
بلایی که موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز بر سر اقتصاد کشور آورده‌اند
شقاقی‌شهری به پدیده موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه ما بانک‌های بد و موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز ایجاد شد و آشفتگی در نظام بانکی رخ داد. به‌ویژه اینکه بانک‌های بد در افزایش نرخ سود بانکی پیش‌رو بودند و بانک‌های خوب را نیز به دنبال خودشان کشاندند. این بانک‌ها از مصوبه شورای پول و اعتبار در خصوص سود‌های بانکی تخطی می‌کردند و نرخ سود را بالا می‌بردند درنتیجه منابع جذب آن‌ها می‌شد. بانک‌های خوب هم مجبور می‌شدند تا برای مانع شدن از خروج سپرده‌ها سود بانکی‌شان را بالا ببرند؛ و رقابت منفی در افزایش نرخ سود اتفاق افتاد. این یکی از عوامل نرخ سود در طی ۱۵ سال اخیر بوده است.
نرخ سود بالای بانکی علاوه بر ضربه به تولید، نظام بانکی را نیز از بین می‌برد
این کارشناس اقتصادی درباره راهکار کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی اظهار می‌دارد: «برای کاهش نرخ سود بانکی چندین کار در کنار هم باید انجام شود. اول اینکه بر روی موسسات مالی اعتباری که ساماندهی شده‌اند نظارت دقیقی صورت گیرد. همچنین با بانک‌های متخلف برخورد جدی شود؛ و از سوی دیگر دولت تلاش کند تا هم‌پا یا هم‌روش بازار ارز، نرخ سود را کاهش دهد. زیرا که نرخ سود بالا علاوه بر اینکه بر تولید ضربه می‌زند خود نظام بانکی را نیز از بین می‌برد.»
او با اشاره به ازدیاد شعب بانک‌ها می‌گوید: «یکی از دلایلی که موجب قفل شدن منابع فیزیکی بانک‌ها شده است، ازدیاد شعب آنهاست. اگر تعداد شعب بانک‌ها کاهش یابد بخشی از منابع منجمد شده بانک‌ها را آزاد خواهد کرد. البته قرار بود این‌ها به تدریج کاهش پیدا کند، اما این اتفاق نیفتاده است.»
شقاقی شهری با اشاره به اینکه بخش عمده مسئولیت ساماندهی برای آزادسازی منابع مالی منجمد در بانک‌ها بر دوش بانک مرکزی است، تصریح می‌کند: «در هیچ کجای دنیا این میزان از ساختمان‌سازی و دفاتر متعدد وجود ندارد. هرچند در مسیر بانکداری اینترنتی داریم حرکت می‌کنیم، اما بانک‌ها حاضر نیستند شعب خود را بفروشند. باید جدیتی از سوی بانک مرکزی وجود داشته باشد تا با سخت‌گیری در سیاست گذاری‌ها آن را مجبور به کم کردن شعب اضافه‌شان کند.»
