آون هوای گرم یا hot air oven نوعی استریل کننده توسط حرارت خشک است. استریلیزاسیون با حرارت خشک در تجهیزاتی که نمی توانند مرطوب شوند و روی موادی که در معرض دمای بالا ذوب نمی شوند، آتش نمی گیرند یا تغییر شکل نمی دهند استفاده می شود. استریلیزاسیون با حرارت مرطوب از آب برای جوشاندن اقلام یا بخارپز کردن آن ها برای استریل کردن استفاده می کند و به اندازه استریل کردن حرارت خشک طول نمی کشد.
استریلیزاسیون
فرآیندی که به طور موثر عوامل قابل انتقال (مانند قارچ ها، باکتری ها، ویروس ها، هاگ و غیره) را از سطح تجهیزات، کالا، غذا، دارو یا محیط کشت بیولوژیکی از بین می برد ، استریل سازی نامیده می شود. استریلیزاسیون با روش هایی مطابق با نیاز انجام می شود.
انواع روش های استیریلیزه کردن عبارت اند از:
استریلیزاسیون با حرارت مرطوب
استریلیزاسیون با حرارت خشک
استریلیزاسیون با گاز و غیره
کاربرد آون در فرایند استریل سازی
فرایند استریلیزاسیون بخش مهمی از صنایع دارویی و بهداشتی و همچنین آزمایشگاه های پژوهش محور مرتبط با مراقبت های پزشکی، بیوتکنولوژی و زمینه های مختلف دیگر را تشکیل می دهد.
استریل کردن با استفاده از آون یکی از رایج ترین روش های استریل کردن است، زیرا دما را می توان به درجات بالا افزایش داد و طیف گسترده ای از دستگاه ها و ابزار را می توان به طور ایمن و موثر استریل کرد.
آون آزمایشگاهی شیمیکو یکی از دستگاه های با کیفیت و با قیمت مناسب در ایران برای کاربری استریل می باشد.
چه اقلامی قابلیت استریل شدن در hot air oven دارند؟
نمونه هایی از مواردی که در hot air oven استریل نمی شوند، پانسمان های جراحی، اقلام لاستیکی یا مواد پلاستیکی هستند.
اقلامی که در آون استریل می شوند عبارتند از:
ظروف شیشه ای (مانند ظروف پتری، فلاسک ها، پیپت ها و لوله های آزمایش)
پودرها (مانند نشاسته، اکسید روی و سولفادیازین)
موادی که حاوی روغن هستند
تجهیزات فلزی (مانند چاقوی جراحی، قیچی و تیغه)
عملکرد آون برای استریل سازی
آون های هوای گرم از دمای بسیار بالا در طی چند ساعت برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و هاگ های باکتری استفاده می کنند. آون ها از قابلیت رسانایی برای استریل کردن اقلام با گرم کردن سطوح بیرونی اقلام استفاده می کنند که سپس گرما را جذب کرده و آن را به سمت مرکز اقلام حرکت می دهد.
به طور کلی در این نوع از فرآیند استریلیزاسیون، حرارت خشک تولید شده به وسیله قانون هدایت گرمایی انجام می شود. گرما توسط سطح بیرونی آن چه که باید استریل شود، جذب می شود و سپس به لایه بعدی منتقل می شود. در نهایت، کل جسم به دمای مورد نیاز برای دستیابی به استریل سازی می رسد.
رایج ترین روابط زمان و دما برای استریلیزاسیون توسط آون:
170 درجه سانتی گراد (340 درجه فارنهایت) به مدت 30 دقیقه
160 درجه سانتی گراد (320 درجه فارنهایت) به مدت 60 دقیقه
150 درجه سانتی گراد (300 درجه فارنهایت) برای 150 دقیقه یا بیشتر
اقلام باید قبل از استریل شدن خشک شوند زیرا آب در فرآیند اختلال ایجاد می کند. گرمای خشک با دناتوره کردن پروتئین ها، میکروارگانیسم ها را از بین می برد.
انواع آون استریل کننده با حرارت خشک
دو نوع استریل کننده با حرارت خشک وجود دارد: نوع هوای ساکن و نوع هوای اجباری
در نوع هوای ساکن هوای گرم در داخل محفظه از طریق همرفت گرانشی بالا می آید. این نوع استریل کننده حرارت خشک در گرمایش بسیار کندتر است، به زمان بیشتری برای رسیدن به دمای استریل کردن نیاز دارد، و دما در محیط خیلی یکنواخت نیست.
اما استریل کننده هوای اجباری یا جابجایی مکانیکی مجهز به یک دمنده موتوردار است که هوای گرم شده را در سرتا سر محفظه با سرعت بالا به گردش در می آورد و امکان انتقال سریع تر انرژی از هوا به وسایل را فراهم می کند.
مزایای استریلیزاسیون با حرارت خشک
نصب آن آسان است و هزینه های عملیاتی نسبتا کمی دارد.
حرارت در مواد نفوذ می کند.
غیر سمی است و به محیط زیست آسیب نمی رساند.
برای ابزار فلزی نیز مناسب است .
معایب استریلیزاسیون با حرارت خشک
روشی زمان بر به دلیل سرعت کند نفوذ گرما و در نهایت کشتن میکروب ها است.
دما های بالا برای اکثر مواد مناسب نیستند. اقلام پلاستیکی و لاستیکی را نمی توان با حرارت خشک استریل کرد زیرا دمای استفاده شده (160 تا 170 درجه سانتی گراد) برای این مواد بسیار بالا است و امکان ذوب بعضی از این مواد وجود دارد (باید به ویژگی های فیزیکی مواد توجه شود).
زمان و دمای مورد نیاز برای مواد مختلف متفاوت است؛ بنابراین قرار دادن دو یا چند نوع مختلف از مواد که ویژگی های فیزیکی مختلفی دارند، صحیح نیست و در صورتی که همزمان دو یا چند دسته از مواد را داخل آون قرار دهید، ممکن است برخی از مواد نیاز به دما و مدت بیشتری برای استریل کردن داشته باشند، باعث از بین رفتن سایر موادی که به دما و زمان کمتری نیاز دارند، شوند.
