وقتی از اقتصاد مقاومتی صحبت به میان می‌آید، قبل از هر چیز باید آن را معرفی و مشکلات و موانع مختلفی را که در مسیر توسعه روستایی وجود دارد، مورد بررسی قرار داد. با توجه به ظرفیت‌های مختلف موجود و فراموش‌شده در روستاها، بحث، بررسی و ارائه راهکار‌های علمی در این باره یکی از ضروریات و اولویت‌هاست، به همین منظور سراغ سیدمجید موسوی، کارشناس برنامه‌ریزی و توسعه روستایی رفتیم تا گفت‌وگویی در مورد راهکار‌های توسعه روستاها داشته باشیم.
چرا روستاها معمولاً عقب مانده‌اند و توسعه آن‌ها به سختی صورت می‌گیرد؟
سیاست‌های اشتباه کلان و ملی در توجه به روستاها و عدالت اجتماعی در این مناطق در کنار کم‌کاری یا اهمال‌کاری مسئولان در توجه ویژه به روستاها که مادر توسعه و تحول در منطقه و کشور هستند، عامل اصلی عقب‌ماندگی‌هاست.
بیشتر از آنکه به روستا‌های کشور توجه شود، به شهر‌ها توجه شده است. روستاها را خالی از سکنه کرده و به شهر‌ها پناه برده‌ایم و بیشترین بودجه عمرانی در شهر‌ها هزینه می‌شود ولی باز شهر‌ها روزبه‌روز مشکلات بیشتری دارند، به همین خاطر رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) سند چشم‌انداز توسعه روستایی را به مسئولان ابلاغ کردند.
نقش روستاها در رسیدن به اقتصاد مقاومتی و تحقق گام دوم انقلاب چگونه می‌تواند باشد؟
سیاست کشور ما در برابر روستاها دقیقاً مثل کشور‌های غربی است. زمانی در امریکا، هر امریکایی آرزویش این بود در مرکز نیویورک خانه داشته باشد، اما امروز آرزو می‌کنند در روستاها خانه داشته باشند، نگاه کنونی در امریکا نتیجه توجه به روستاها و فراهم کردن زمینه‌های مهاجرت معکوس بود تا به اینجا رسیده است.
اساس اقتصاد مقاومتی در روستاهاست و این جمله از جامعه‌شناسان مبنی بر اینکه تمدنی را اگر خواستید خراب کنید، روستاها را ویران کنید، همین مفهوم را می‌رساند. وقتی رهبر معظم انقلاب در بسیاری از بیانات خود توجه به ظرفیت‌های داخلی را به عنوان مهم‌ترین راهکار برون‌رفت از تحریم‌ها می‌دانند، مهم‌ترین راهبرد، توجه به همین روستاهاست.
راهکار شما برای رسیدن به توسعه چیست؟
برای رسیدن به هدف ابتدا باید راه درست را مشخص کنیم، احساس می‌شود ما هنوز در پیدا کردن راه درست مانده‌ایم، در بیانیه گام دوم انقلاب، رهبرمعظم انقلاب روی تولیدات تأکید اساسی داشتند. متأسفانه در شهر‌ها به ازای ایجاد هر شغل باید ۱۰شاخص را کنار هم چید و شغل مصرفی ایجاد کرد، ولی در روستاها تنها یک حمایت جزئی لازم است تا روستاییان اقتصاد کشور را خودکفا کنند. تک‌تک روستا‌های ایران را باید معدن طلا در نظر داشت. وجب به وجب آن‌ها مستعد کشاورزی و دامداری است، مولا علی (ع) در بیانی ارزشمند می‌فرمایند: «ملتی که آب و خاک داشته باشد ولی محتاج بیگانه باشد، از رحمت خداوند به دور است.» اگر تنها ۵ تا ۱۰درصد بودجه سالانه کشور صرف توسعه روستایی شود، همین روستاییان مفهوم واقعی اقتصاد مقاومتی را به سیاستمداران می‌فهمانند. توسعه در کشور ما جریان دارد، اما پایدار نیست. سیاست‌های توسعه‌ای موقتی است و هر دولتی سیاست‌های خاص خودش را پیش می‌گیرد. یک دولت بیشترین توجهش به بخش روستایی است، دولت دیگر نگاه سرمایه‌داری و تکنوکراتی دارد و دولت بعدی به صنایع توجه می‌کند و برنامه‌های توسعه‌ای رنگ و بوی سیاسی دارد تا کارشناسی.
کدام سازمان یا نهاد نقش بیشتری در توسعه پایدار روستاها و ایجاد ساختار‌های مناسب جهت مهاجرت معکوس دارد؟
در علم جغرافیا این عبارت بارز مطرح است که محیط زندگی به صورت سیستمی باهم در کنش و واکنش هستند. برای ایجاد پایداری جمعیت روستایی و ماندگاری روستاییان همه نهاد‌ها نقش دارند، اما فرمانداری و جهاد کشاورزی بیشترین سهم را در این حوزه ایفا می‌کنند، البته نقش فرمانداری به عنوان نهاد حاکمیتی محلی از دیگر نهاد‌ها مؤثرتر است، البته سهم بنیاد مسکن در بهسازی روستاها خیلی بااهمیت است. امروز یکی از مشکلات بزرگ در حوزه مسکن است. از برکات بزرگ نظام جمهوری اسلامی ایران تقسیم قدرت اجرایی و مشورتی در تمام بدنه‌های مردمی است، شورا‌ها و دهیاری‌ها مهم‌ترین قدرت اجرایی در روستاها را دارند و هر جا روستایی پیشرفته، بافرهنگ و توسعه‌یافته می‌بینیم، مطمئناً یکی از دلایل آن شورا و دهیار آن روستاست.
وضعیت سرمایه‌گذاری در روستاها به خصوص در جهت فعال کردن اقتصاد مقاومتی را چطور می‌بینید؟
در سیستان‌وبلوچستان روستا‌هایی هستند که به شدت از کم‌آبی در عذابند. روستایی را در این منطقه دیدم که آب خوردن هم نداشت و کویر بود، ولی با مشارکت مردمی به توسعه قابل قبولی رسیده است. خیلی از روستاییان بیشترین سرمایه‌گذاری را در شهر‌ها انجام می‌دهند، ولی حاضر نیستند در روستای خود یک ریال هزینه کنند، اما طلبکار همیشگی دولت و مسئولان می‌شوند و این یکی از عوامل عقب‌ماندن روستاهاست. شورایی داریم که بهترین زندگی را در شیراز دارد، اما حاضر نیست یک سطل زباله در ورودی کوچه‌اش نصب کند، روستایی هم داریم همه سرمایه‌دار هستند ولی متأسفانه هیچ نشانی از توسعه‌یافتگی در آن نمی‌بینیم. اختلافات، عدم‌مشارکت جمعی و بی‌تفاوتی شورا‌ها و دهیاری‌ها منجر به عقب‌ماندگی و عدم‌توسعه بسیاری از روستاها می‌شود. در فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری در روستا و منطقه و نقش رسانه‌ها خیلی مهم است. من تاکنون ندیده‌ام رسانه‌ای آن گونه که باید، مردم را با مزایای سرمایه‌گذاری در روستاها آشنا کند. موج تازه‌ای در راه است که بسیاری از جوانان و حتی تحصیلکرده‌ها برای سرمایه‌گذاری به روستاها برمی‌گردند. آن‌ها می‌بینند در روستای خود بهتر می‌توانند به استقلال اقتصادی برسند.
