جوان آنلاین: راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه در مناطق مختلف کشور اگر چه ابتدا برای کمک به خانواده‌ها در جهت رفع مشکلات روزمره‌شان بود، اما در ادامه با ورود تسهیلگران و راهنمایی‌های آنها، اکثر وامها به سمت کارآفرینی و اشتغال‌زایی هدایت می‌شود. آنطور که مسئولان بسیج سازندگی عنوان می‌کنند، ترویج سنت قرض‌الحسنه یکی از راهکار‌های نجات اقتصاد کشور به شمار می‌آید. برای کسب اطلاعات بیشتر از کمیت و کیفیت و همچنین نحوه کار صندوق‌های قرض‌الحسنه سراغ احسان فرهی، مدیر طرح صندوق‌های قرض‌الحسنه سازمان بسیج سازندگی کشور رفتیم تا گفت‌وگویی با ایشان داشته باشیم.
صندوق‌های قرض‌الحسنه از چه سالی و با چه هدف و دیدگاهی راه‌اندازی شدند؟
از سال۱۳۹۷ سازمان بسیج سازندگی کشور با هدف ایجاد اشتغال و توانمندسازی مناطق محروم و حذف بوروکراسی بانک‌ها با حضور تسهیلگران در مناطق کم‌برخوردار اقدام به راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه کرده است. هدف از تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه ایجاد اشتغال روستایی در قالب راه‌اندازی تشکل‌های مردمی و تعاونی‌های تولیدی است و قرار نیست این صندوق‌ها به بانک یا مؤسسه مالی تبدیل شوند. وقتی گروه‌های جهادی به مناطق مختلف می‌رفتند تا به هموطنان خدمات‌رسانی کنند، متوجه شدیم در روستا‌ها با حمایت‌های کوچک می‌توان دست به اقدامات بزرگی زد، به همین خاطر کمک به رفع مشکلات روزمره مردم علت اصلی راه‌اندازی این صندوق‌ها بود و اشتغال با هدف تحقق جهش تولید و کمک به بهبود معیشت هموطنان از اهداف مهم طرح اعتلای صندوق‌های قرض‌الحسنه به شمار می‌آید.
با توجه به اینکه بسیاری از هموطنان تجربه کار با صندوق‌ها و نحوه سرمایه‌گذاری پول‌های خرد را ندارند، برای کمک به آنها چه تدابیری اندیشیده شده است؟
در بسیاری از محله‌ها صندوق‌های خانگی وجود دارد که در اکثر آنها چند خانم یا اعضای یک فامیل هر ماه پولی می‌گذارند و با قرعه‌کشی، آن را به یک نفر می‌دهند تا ماه بعد و قرعه‌کشی بعدی. همین کار اذهان را برای راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه آماده کرده بود، اما باید کلان‌تر به موضوع نگاه می‌کردیم، بنابراین در این راستا هزارو ۲۰۰ نفر تسهیلگر جهت راه‌اندازی صندوق‌ها و کمک به افراد عضو صندوق‌ها آموزش دیدند. تمامی این تسهیلگران در هشت دوره آموزشی به صورت پودمانی شرکت و گواهی پایان دوره دریافت کرده‌اند، با این حال همراهی و تعامل بیشتر بانک‌های عامل با صندوق‌های قرض‌الحسنه در راستای اشتغال و ارتقای سطح اقتصادی مردم ضروری است.
در حال حاضر چند صندوق در سطح کشور مشغول فعالیت هستند و تسهیلات بر چه مبنایی پرداخت می‌شود؟
طبق آخرین آماری که از استان‌ها داریم، هم اکنون چیزی حدود ۲۴هزار صندوق قرض‌الحسنه مردمی در اقصی نقاط کشور تشکیل شده است که با کمترین بوروکراسی اداری تسهیلات قرض‌الحسنه به اهالی صندوق پرداخت می‌شود. تسهیلگران آموزش‌دیده به عضویابی و ترغیب مردم برای حضور آنها اقدام می‌کنند و تمامی فرایند راه‌اندازی صندوق، ایجاد اشتغال، حسابداری، طرح‌های توجیهی و کارگروهی را به مردم آموزش می‌دهند. تسهیلات صندوق‌ها به میزان آورده اعضا پرداخت می‌شود. در بعضی نقاط حق عضویت ماهانه اعضا ۱۰۰هزار تومان است و در مناطق محروم‌تر با ظرفیت اقتصادی کمتر، حق عضویت از ۲۰هزار تومان شروع و به توانایی مالی ساکنان آن منطقه مربوط می‌شود.
آیا آماری از خروجی و ثمرات این صندوق‌ها دارید؟
مهم‌ترین مسئله این است که صندوق‌های قرض‌الحسنه می‌توانند در تقویت پیوند اجتماعی، امیدآفرینی و گره‌گشایی از مشکلات هموطنان نقش بسزایی ایفا کنند، اما اشتغال‌زایی هدف اصلی است. ۱۱۰هزار فرصت شغلی و ۱۵هزار شغل پایدار یکی از برکات این طرح بوده و ۶۲۰تشکل مردمی و تعاونی در ذیل صندوق‌ها مجوز گرفته و رتبه‌بندی فعالیت دریافت کرده‌اند. اعضای صندوق‌ها از یک روستا و معمولاً به صورت خانوادگی و فامیلی هستند و در این صندوق‌ها بدون نامه کسر از حقوق و مراحل اداری، تسهیلات قرض‌الحسنه خرد با ضمانت داخلی اعضای گروه پرداخت می‌شود.
برای ثبت صندوق‌ها و مدیریت آنها در مرکز چه اقداماتی صورت گرفته است؟
سامانه‌ای به نام «یارا» وجود دارد که کل فرایند‌های مالی و پرداخت اقساط صندوق‌ها و گردش مالی صندوق‌های قرض‌الحسنه در آن ثبت می‌شود. یکی از اقدامات مثبت این طرح جذب منابع خیرین در راستای ایجاد اشتغال است که در مجموع حدود ۳۰میلیارد تومان منابع جذب شده است. به امید خدا سال۱۴۰۰ تمرکز صندوق‌های قرض‌الحسنه روی پایدارسازی مشاغل ایجاد و کیفی‌سازی صندوق‌ها انجام شد که نتایج ایده‌آلی به همراه داشت. در برخی صندوق‌ها ماهانه سه تا چهار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه به اعضا پرداخت می‌شود و تفاوت صندوق‌های قرض‌الحسنه روستایی با صندوق‌های خانگی در این است که در صندوق‌های خانگی اعضا بین خودشان قرعه‌کشی می‌کردند و پول تقسیم می‌شد، اما این پول صرف اشتغال نمی‌شد، در حالی که در صندوق‌های قرض‌الحسنه روستایی، بسیج سازندگی با حضور افراد تسهیلگر آنها را به سمت اشتغال خرد روستایی هدایت می‌کنند و تسهیلات صندوق صرف اشتغال یا تثبیت اشتغال می‌شود. منابع مالی صندوق‌ها به صورت گردشی در دست مردم است و در واقع پول رسوب نخواهد کرد و مدیریت منابع مالی به صورت مردمی باقی خواهد ماند و به تشکیل بانک یا مؤسسه مالی منجر نخواهد شد.
آیا برنامه‌ای برای قوی‌ترکردن روستا‌ها و حمایت از کارآفرینانی که با وام‌های این صندوق‌ها وارد میدان اشتغال‌زایی می‌شوند، دارید؟
تبدیل شدن صندوق‌های قرض‌الحسنه به تعاونی‌های قدرتمند با توان اجرایی ضروری است. حمایت از صندوق‌ها و تعاونی‌های مردمی برای اخذ پروژه‌های اقتصاد مقاومتی، کشاورزی، منابع طبیعی و بیابان‌زدایی یکی از برنامه‌های ویژه بسیج سازندگی کشور است. صندوق‌های قرض‌الحسنه مردمی در قالب تعاونی‌های منابع طبیعی از محل تبصره بند (ب) ماده۲۹ از سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور مجوز و رتبه دریافت و در حوزه اشتغال‌زایی در منابع طبیعی مانند بذرپاشی، نهال کاری و حفاظت از جنگل فعالیت می‌کنند. سازمان بسیج پیوند بین بخش خصوصی و ظرفیت مردم را به وسیله تسهیلگران، گروه‌های جهادی و صندوق‌های قرض‌الحسنه انجام می‌دهد و معتقدیم تولید کشور با ظرفیت مردمی رونق پیدا می‌کند و با برجام و واردات نمی‌توانیم اقتصاد کشور را نجات دهیم.
